Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Dubito ergo sum

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie sceptycyzmu metodycznego Kartezjusza;

• objaśnia sens formuły „myślę, więc jestem” w kontekście sceptycyzmu metodycznego;

• wyjaśnia powiązanie sceptycyzm Kartezjusza ze sceptycznymi poszukiwaniami Augustyna z Hippony oraz z idealistycznym nurtem filozofii nowożytnej i współczesnej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana;

• rybi szkielet.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji oraz jej cele. Określa wiążące dla uczniów kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, po wyświetleniu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Jeśli większość uczniów nie przeczytała tekstu, nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną wprowadzającą w temat.

3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: na czym polega wątpienie Kartezjusza? Czy w istocie jest tak, że można zwątpić we wszystko?

Faza realizacyjna:

1. Rybi szkielet. Nauczyciel zapoznaje uczniów z metodą rybiego szkieletu, według reguł której uczniowie będą pracować w najbliższej części lekcji omawiając problem: rekonstrukcja procesu wątpienia Kartezjusza.
   Nauczyciel rysuje schemat rybiego szkieletu na tablicy i w jej głowie umieszcza napis proces wątpienia Kartezjusza. Uczniowie na forum klasy zgłaszają kolejne etapy procesu myślowego Kartezjusza i argumentują swój wybór. Po przedstawieniu głównych elementów skupiają się na mniejszych czynnikach związanych z poruszanym tematem.
   Na koniec wybrany lub chętny uczeń dokonuje podsumowania wszystkich przedstawionych propozycji i pomysłów.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Animacja”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania: 1. Wykaż, że tak naprawdę motyl przyśnił się Zhuangzi odwołując się do przedstawionego w animacji rozumowania Kartezjusza. 2. Na czym polega według ciebie sceptycyzm metodyczny? Opisz tę postawę myśliciela własnymi słowami. Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Sprawdź się”. Klasa dzieli się na grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Uczniowie w parach opracowują quiz sprawdzający wiedzę z całej lekcji. Po określonym czasie wymieniają się przygotowanymi pytaniami z inną parą uczniów. Następnie wspólnie komentują swoje odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformę nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Każdy uczeń ma dokończyć zdanie, odwołując się do wyświetlonych treści: Zaczynam się zastanawiać…

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Ćwiczenie nr 9: Kartezjusz nie dowierzał świadectwu zmysłów i przedstawił argumenty sceptyczne, które miały za zadanie podważyć wiarygodność wiedzy, która z nich płynie. Zastanów się, w jaki sposób można by podważyć tego rodzaju postawę sceptyczną. W postaci krótkiego opowiadania, anegdoty lub eksperymentu myślowego opisz sytuację, która zaprzeczy kartezjańskiemu sceptycyzmowi.

Materiały pomocnicze:

• Wolski A., Środa M., Sceptycyzm i poszukiwanie prawdy według Kartezjusza, audycja w polskieradio.pl.

• Drozdowicz Z., Kartezjusz a współczesność, Poznań 1980.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Animacja” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.