Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Dziedzictwo kulturowe etnicznej grupy mniejszościowej w Polsce

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

IV. Aspekty etniczne życia społecznego.

Uczeń:

3) przedstawia elementy dziedzictwa kulturowego etnicznej grupy mniejszościowej w Rzeczypospolitej Polskiej (mniejszości narodowe i etniczne, grupa posługująca się językiem regionalnym, imigranci).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• prezentuje podstawowe fakty dotyczące pochodzenia Romów, ich osiedlania się w Polsce i zagłady w trakcie II wojny światowej;

• analizuje problemy, z jakimi boryka się społeczność romska;

• charakteryzuje elementy dziedzictwa kulturowego Romów;

• uzasadnia, co wpływa na obecną sytuację Romów oraz na to, jak są postrzegani przez społeczeństwo.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• mapa myśli;

• burza mózgów;

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• kartki i mazaki.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Podział klasy na cztery grupy. Na arkuszach papieru uczniowie zapisują słowo: „Cyganie”. Zespoły mają za zadanie metodą burzy mózgów zapisać jak najwięcej skojarzeń z tym słowem.

2. Po wyznaczonym czasie liderzy grup przedstawiają efekty pracy. Pozostali uczniowie podkreślają określenia i zwroty, które się powtarzają, aby pominąć je we własnej prezentacji.

3. Chętna lub wybrana osoba odczytuje tekst „Romowie czy Cyganie?” zawarty w e‑materiale.

4. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

Faza realizacji

1. Po krótkim wprowadzeniu na temat mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce klasa wraz z prowadzącym analizuje teksty źródłowe z e‑materiału dotyczące praw mniejszości narodowych.

2. Chętna lub wybrana osoba zapisuje na tablicy prawa mniejszości narodowej i dokumenty, w których są one zapisane.

3. Uczniowie zapoznają się z rysem historycznym na temat Romów – ich pochodzeniem, eksterminacją, migracją. Następnie w parach rozmawiają i zapisują najważniejsze informacje dotyczące przeczytanego tekstu. Wyznaczeni uczniowie czytają swoje notatki.

4. Podział klasy na trzy grupy. Ich zadaniem jest opracowanie materiałów dotyczących:

• grupa 1 – Ilu Romów mieszka w Polsce?

• grupa 2 – W jakich obszarach Polski mieszkają?

• grupa 3 – Jakie instytucje kulturalne Romów istnieją w Polsce?

Po wyznaczonym czasie osoby koordynujące działania grup przedstawiają odpowiedzi i krótko je omawiają.

5. Praca z multimedium. Uczniowie odsłuchują audiobook, a następnie wykonują w parach dołączone do niego polecenia. Omówienie odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel koordynuje pracę i w razie konieczności udziela wskazówek i informacji zwrotnej.

6. Dyskusja i refleksja nad rolą rodziny u Romów i u Polaków. Uczniowie wskazują różnice i podobieństwa.

7. Uczniowie na podstawie dostępnych źródeł wskazują, z jakimi problemami borykają się Romowie. Dyskutują na ten temat i przedstawiają propozycje rozwiązań.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel wyznacza ćwiczenia do wykonania jako podsumowanie i utrwalenie poznanych wiadomości. Wspólne omówienie odpowiedzi.

2. Uczniowie podsumowują zajęcia i podają wnioski.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia 7 i 8.

Materiały pomocnicze:

Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, prawo.gov.pl.

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.,  prawo.gov.pl.

Bożena Aksamit rozmawia z Małgorzatą Wójcik, 55% Polaków odczuwa niechęć wobec Cyganów, wyborcza.pl.

Zenon Gierała, Jestem Romem…, „Tygodnik Radomski” 1987, nr 9 (257).

Program integracji społeczności romskiej w Polsce na lata 2014–2020, Warszawa 2014, lodz.uw.gov.pl.

Angelika Kuźniak, Papusza, Wołowiec 2013.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie przed lekcją mogą zapoznać się z treścią audiobooka i przeprowadzić lekcję odwróconą.