Dla nauczyciela
Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: HDI a poziom rozwoju społeczno‑gospodarczego państw.
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
VII. Podział polityczny i zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego świata: mapa podziału politycznego, system kolonialny i jego rozpad, procesy integracyjne i dezintegracyjne na świecie, konflikty zbrojne i terroryzm, podstawowe wskaźniki rozwoju. Uczeń:
7) analizuje zróżnicowanie przestrzenne państw świata według wskaźników rozwoju – PKB na jednego mieszkańca, Wskaźnika Rozwoju Społecznego (HDI), Wskaźnika Ubóstwa Społecznego (HPI).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
podaje przykłady różnych podziałów państw świata według poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego,
wyjaśnia sposób wyznaczania poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego na podstawie wartości HDI,
kategoryzuje państwa według poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego opartego na wartościach HDI.
Strategie: konektywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, praca z e‑materiałem
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach (lub grupach), praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub/i tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy, ścienna mapa polityczna świata
Materiały pomocnicze
Netografia (dostęp 6.11.2019)
Zestawy danych statystycznych:
Human Development Index, ourworldindata.org [dostęp online 30.09.2020].
Human Development Indices and Indicators, hdr.undp.org [dostęp online 30.09.2020].
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Przedstawienie tematu lekcji, dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat mierników demograficznych, społecznych i gospodarczych.
Przedstawienie celów lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Które kraje można zaliczyć do wysoko, średnio i słabo rozwiniętych? Następuje burza mózgów. Uczniowie zgłaszają swoje pomysły. Następnie nauczyciel wyświetla na tablicy wprowadzenie do e‑materiału i omawia je, weryfikując odpowiedzi uczniów.
W następnej kolejności nauczyciel zadaje uczniom kolejne pytanie: Jakie znacie wskaźniki, na podstawie których można porównać poziom rozwoju społeczno‑gospodarczego państw? Chętni uczniowie podchodzą do tablicy i wypisują przykładowe mierniki. Po tym zadaniu nauczyciel wyświetla na tablicy pierwszy podrozdział części „Przeczytaj” pt. Różne podziały państw według poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego, komentując propozycje uczniów i prezentując im inne tego typu wskaźniki.
Następnie nauczyciel prosi uczniów o narysowanie w zeszytach schematu (w dowolnej formie), który obrazowałby jak najwięcej informacji związanych z HDI. Po zakończonym zadaniu uczniowie zgłaszają swoje pomysły i systematyzują dotychczasową wiedzę na ten temat. Nauczyciel weryfikuje pomysły. W razie potrzeby wyświetla schemat składowych tego wskaźnika.
W następnym etapie nauczyciel prowadzi pogadankę na temat podziału państw według wskaźnika rozwoju społecznego (HDI). W tym celu może także posłużyć się podrozdziałem pt. HDI a poziom rozwoju społeczno‑gospodarczego wyświetlonym na tablicy multimedialnej.
Następnie nauczyciel dzieli uczniów na cztery zespoły. Każda z nich, przy pomocy tabletu z dostępem do internetu, wypisuje państwa, przyporządkowane do odpowiedniej grupy: zespół nr 1 - bardzo wysoko rozwiniętych, zespół nr 2 - wysoko rozwiniętych, zespół nr 3 - średnio rozwiniętych, zespół nr 4 - słabo rozwiniętych. Mogą oni skorzystać ze źródeł internetowych podanych wyżej.
Po skończonym zadaniu nauczyciel zaprasza przedstawicieli każdej z grup do mapy ściennej i prosi o wskazanie wypisanych krajów.
W następnej kolejności nauczyciel prosi uczniów o wykonanie polecenia 2 z części „Przeczytaj”. Uczniowie analizują wykresy na tabletach. Ewentualnie nauczyciel może je zaprezentować na tablicy interaktywnej.
W następnym etapie lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują je.
Faza podsumowująca
Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej multimedium bazowe w celu podsumowania i utrwalenia nowo poznanych zagadnień. Bazując na nim, uczniowie konstruują polecenia, które podsumowują ich wiedzę zdobytą na lekcji.
Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów i przypomina cele zajęć.
Praca domowa:
Korzystając z różnych źródeł informacji geograficznej, wybierz i przedstaw inną klasyfikację państw według poziomu rozwoju. Podaj przykłady państw położnych na różnych kontynentach.
Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended‑learning).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium: nauczyciel może wyświetlić grafikę interaktywną na tablicy interaktywnej lub poprosić uczniów o zapoznanie się z nią na tabletach (lub komputerach). Może być ono wyświetlone nie tylko w fazie podsumowującej lekcji, ale również w fazie realizacyjnej, po zakończonej pracy w grupach.