Dla nauczyciela
Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Zapora Trzech Przełomów
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Wiedza geograficzna.
4. Poznanie podstawowych relacji między elementami przestrzeni geograficznej (przyrodniczej, społeczno‑gospodarczej i kulturowej) w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.
5. Rozumienie prawidłowości w zakresie funkcjonowania środowiska geograficznego oraz wzajemnych zależności w systemie człowiek - przyroda.
6. Rozumienie zasad racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody i zachowania dziedzictwa kulturowego.
II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.
6. Przewidywanie skutków działalności gospodarczej człowieka w środowisku geograficznym.
7. Krytyczne, odpowiedzialne ocenianie przemian środowiska przyrodniczego oraz zmian społeczno‑kulturowych i gospodarczych w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.
III. Kształtowanie postaw:
3. Dostrzeganie aplikacyjnego charakteru geografii.
5. Rozumienie potrzeby racjonalnego gospodarowania w środowisku geograficznym zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, ochrony elementów dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz konieczności rekultywacji i rewitalizacji obszarów zdegradowanych.
Treści nauczania:
XIII. Człowiek a środowisko geograficzne - konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek - środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.
Uczeń:
2) ocenia wpływ wielkich inwestycji hydrologicznych (np. Zapory Trzech Przełomów na Jangcy, Wysokiej Tamy na Nilu, zapory na rzece Omo zasilającej Jezioro Turkana) na środowisko geograficzne.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
Cele operacyjne. Uczeń:
poznaje historię budowy zapory,
uzasadnia potrzebę budowy zapory,
dostrzega zagrożenia, jakie niesie powstanie zapory,
identyfikuje sytuacje konfliktowe i szuka ich rozwiązania,
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, flipped classroom
Formy zajęć: praca w parach/grupach
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze:
Literatura dotycząca skutków budowy zapór wodnych:
Bajkiewicz‑Grabowska E., Mikulski Z., Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.
Jankowski W., Przyrodnicze skutki budowy i funkcjonowania zbiorników suchych i wielofunkcyjnych – doświadczenia z oceny wybranych zbiorników, „Przegląd Przyrodniczy”XXVIII, 4 (2017),s. 135‑151.
Zapory a powodzie - Raport towarzystwa na rzecz Ziemi i Polskiej Zielonej Sieci, ratujmyrzeki.pl [dostep online: 10.05.2020].
PRZEBIEG LEKCJI
Przed lekcją uczniowie powinni przeczytać tekst e‑materiału i zapoznać się z innymi źródłami informacji o pozytywnych i negatywnych skutkach budowy Zapory Trzech Przełomów,
Faza wprowadzająca
Sprawdzenie ewentualnego zadania domowego.
Przedstawienie celów lekcji.
Przedstawienie przez nauczyciela historii budowy Zapory Trzech Przełomów.
Faza realizacyjna
Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest przeprowadzenie debaty (wg uproszczonych zasad debaty oksfordzkiej) po obejrzeniu filmu edukacyjnego.
Przedstawienie przez nauczyciela zasad organizacji debaty:
8‑10 uczniów uczestniczy bezpośrednio w debacie, dzieląc się na zwolenników i przeciwników dyskutowanej tezy (uczniów typuje nauczyciel),
dwie grupy siadają przy stołach ustawionych po obu stronach sali lekcyjnej, pozostali uczniowie zajmują miejsca w ławkach,
debatą kieruje nauczyciel udzielając głosu na przemian poszczególnym stronom (zaczyna strona broniąca tezy) i podsumowując wystąpienia,
każda runda wypowiedzi zwolenników i przeciwników dyskutowanej tezy trwa 3‑4 minuty,
pozostali uczniowie głosują po każdej rundzie przesiadając się na odpowiednią stronę sali lekcyjnej.
Prezentacja filmu edukacyjnego.
Przeprowadzenie debaty – proponowane tematy:
Czy budowa Zapory Trzech Przełomów była uzasadniona?
Czy negatywne skutki dla środowiska przeważają nad pozytywnymi efektami gospodarczymi?
Czy konflikt środowisko przyrodnicze - zapora jest możliwy do rozwiązania?
Czy budowa wielkich zapór na świecie jest potrzebna?
Podsumowanie wyników debaty przez nauczyciela.
Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów.
Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.
Praca domowa:
Dokończenie ćwiczeń zawartych w e‑materiale.
Zapoznanie się z pozostałymi informacjami z e‑materiału.
Praca pisemna (alternatywnie prezentacja multimedialna) dotycząca wpływu na środowisko wybranej przez ucznia zapory - przykłady z Polski i ze świata – np. Wysoka Tama Asuańska, zapora Gibe III na rzece Omo, zapora Hoovera.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
Zawarty w e‑materiale film edukacyjny może być wykorzystany do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia. Znajdzie także zastosowanie podczas lekcji dotyczących energetyki, jako głos w dyskusji na temat skutków produkcji energii ze źródeł odnawialnych.