Dla nauczyciela
Autorka: Marzenna Śliwka
Przedmiot: Język polski
Temat: Program Nowej Fali w ujęciu Stanisława Barańczaka
Grupa docelowa:
III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
poznaje kontekst historyczno‑polityczny, w którym tworzyli poeci Nowej Fali,
analizuje program Nowej Fali, opierając się na tekstach krytycznoliterackich,
opisuje zadania, jakie Stanisław Barańczak stawia przed poetą,
tworzy własny manifest poetycki.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Nauczyciel udostępnia e‑materiał – uczniowie zapoznają się z informacjami z sekcji „Przeczytaj” oraz „Mapa myśli” (wykonują polecenie 1).
Nauczyciel przygotowuje pomoce do wyświetlenia na tablicy multimedialnej:
a) sinusoidę wg Krzyżanowskiego wraz z hasłami,
b) główne hasła odpowiadające różnym formacjom poetyckim (w tym Nowej Fali).
Faza wprowadzająca:
Praca zespołowa – utrwalenie wiadomości. Nauczyciel wyświetla sinusoidę wg Krzyżanowskiego. Prosi uczniów o dopasowanie haseł, np.: harmonia, racjonalizm, naukowość, humanizm, antropocentryzm, kult postępu i techniki, emocje, uczucia, duchowość, chaos, irracjonalizm, teocentryzm, fascynacja śmiercią, intuicja, wyobraźnia, dusza, Bóg. Uczniowie dzielą się refleksjami. Nauczyciel podkreśla, że hasła są uproszczeniem, uogólnieniem, które ma na celu uzmysłowić niektóre różnice wynikające z takiego podziału epok. Warto zaznaczyć, że twórcy danej epoki często stawali w opozycji do twórców poprzedniej. Podobną sytuację można zauważyć w kontekście działań grup poetyckich danego okresu literackiego.
Prowadzący zapoznaje uczniów z tematem i celami lekcji.
Faza realizacyjna:
Mapa myśli. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej tytuł: Nowa Fala (Pokolenie 68). Na podstawie materiałów, z którymi zapoznali się samodzielnie, uczniowie formułują hasła (np.: mówienie wprost, mówienie poprzez metaforę, metafora jest ozdobnikiem, poezja ekonomiczna, poezja szczegółowa i opisowa, świat taki, jak wygląda, język codzienny, język polityczny, demaskowanie języka propagandy, refleksje filozoficzne i metafizyczne itp.), które odpowiadają Nowej Fali. Dopisują je na tablicy.
Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”: 1, 2, 3, 4.
Praca w parach. Uczniowie konsultują w parach odpowiedzi do powyższych ćwiczeń. Wspólnie wykonują ćwiczenia 5 i 6 (sekcja: „Sprawdź się”). Chętni uczniowie krótko przedstawiają efekty pracy.
Praca zespołowa. Nauczyciel przypomina, że grupy poetyckie i literackie miały swoje programy, które zapisywały w manifestach. Jednym z zadań manifestu było określenie postawy pisarza lub poety i zobowiązanie się do podjęcia określonych działań twórczych. Prowadzący przedstawia zadanie dla całej klasy: Stwórzcie własny Manifest poezji współczesnej. Proponowane hasła zapiszcie w punktach. Ustalcie wspólnie formę zapisu (np. zdania, równoważniki zdań, tryb rozkazujący).
Faza podsumowująca:
Głośne odczytanie (z uwzględnieniem dykcji, intonacji i modulacji głosu) przez wybrane osoby haseł ze wspólnie utworzonego manifestu. Po prezentacji można odsłuchać jeden z utworów zaproponowanych w materiałach dodatkowych.
Uczniowie wypowiadają się na temat zajęć na tablicy interaktywnej, kończąc rozpoczęte zdania: Rozumiem…, Zabieram ze sobą…, Zostawiam…
Praca domowa:
Czy zgadzasz się z opinią Stanisława Barańczaka, że poezja „powinna być nieufnością”? Zredaguj wypowiedź argumentacyjną.
Materiały pomocnicze:
Marek Grechuta, Pewność, 1972 (sł. E. Lipska)
Marek Grechuta, Może usłyszysz wołanie o pomoc, 1972 (sł. R. Krynicki)
Marek Grechuta, Świat w obłokach, 1972 (sł. R. Krynicki)
Skaldowie, Nie domykajmy drzwi, 1989 (sł. E. Lipska)
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.