Autor: Bartosz Krzymiński

Przedmiot: historia

Temat: Cywilizacja doliny Indusu i jej osiągnięcia

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

II. Pradzieje i historia starożytnego Wschodu.

Uczeń:

5) charakteryzuje wierzenia ludów tworzących cywilizacje starożytnego Bliskiego i Dalekiego Wschodu, z uwzględnieniem judaizmu.

zakres rozszerzony

II. Pradzieje i historia starożytnego Wschodu.

Uczeń:

2) charakteryzuje organizację państw i strukturę społeczeństw w cywilizacjach starożytnego Dalekiego Wschodu;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• określa warunki naturalne subkontynentu indyjskiego – ich wpływ na podziały wewnętrzne starożytnych Indii oraz poczucie wspólnoty mieszkańców;

• wskazuje, na czym opierał się hinduski system kastowy i jaka była jego geneza;

• definiuje pojęcie buddyzmu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka,

• analiza ikonografii (źródłowa),

• dyskusja dydaktyczna.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w parach,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputer;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• projektor.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z sekcją „Przeczytaj” e‑materiału.

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Nauczyciel wyświetla na projektorze mapę świata, a potem razem z uczniami wskazuje wszystkie poznane dotąd starożytne cywilizacje.

3. Następnie wyświetla mapę Indii z oznaczonymi rzekami Indus i Ganges. Pyta uczniów, czy potrafią wymienić wielkie rzeki pozostałych starożytnych cywilizacji. Udziela informacji zwrotnej.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów o samodzielne wykonanie ćwiczenia 1 z bloku ćwiczeń interaktywnych. Następnie wypisuje poprawne odpowiedzi na tablicy przy udziale uczniów.

2. Nauczyciel określa, które z wypisanych w kolejności chronologicznej wydarzeń w jakim okresie dziejów starożytnych Indii miało miejsce, a potem dzieli klasę na trzy grupy i prosi, aby każda z nich przygotowała krótką prezentację na temat jednej z tych epok, tj.: 1) kultury harappańskiej, 2) okresu wedyjskiego oraz 3) imperium Maurjów. Udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Następnie nauczyciel prosi uczniów, aby w parach zastanowili się nad wpływem najazdu Ariów na cywilizację indyjską i stworzyli listę przynajmniej trzech istotnych zmian, które nastąpiły w funkcjonowaniu tamtejszych społeczeństw w wyniku aryjskiego podboju. Po wykonaniu zadania nauczyciel i uczniowie spisują swoje wnioski na tablicy (wśród nich powinny się znaleźć przede wszystkim: upadek kultury miejskiej, wprowadzenie systemu kastowego oraz braminizm/hinduizm jako religia dominująca).

4. Później nauczyciel wyświetla na projektorze ćwiczenie 2 z bloku ćwiczeń interaktywnych i prosi uczniów o dopasowanie nazw indyjskich stanów do ich polskich odpowiedników. Udziela informacji zwrotnej.

5. Nauczyciel wyświetla tekst Rygwedy z ćwiczenia 7 na projektorze i czyta go razem z uczniami. Następnie cała klasa wspólnie odpowiada na pytanie zawarte w ćwiczeniu.

6. Nauczyciel włącza animację zawartą w e‑materiale i ogląda ją razem z uczniami. Następnie zachęca uczniów do podzielenia się swoimi refleksjami na temat dziejów religii w Indiach. Prosi uczniów o samodzielne wykonanie polecenia 1. Udziela im informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel streszcza przebieg zajęć. Podkreśla decydujący wpływ najazdu Ariów na dzieje Indii aż po czasy współczesne (hinduizm, kasty itd.). Podnosi przy tym kwestię religii hinduskiej i prosi uczniów o ustosunkowanie się do twierdzenia, że systemy wierzeń mogą stać na straży danego porządku społecznego. Czy możemy zastosować je w przypadku starożytnych Indii?

2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankietę ewaluacyjną z oceną lekcji, pracy własnej ucznia oraz pracy klasy.

Praca domowa:

1. Wykonanie polecenia 2 z multimedium.

Materiały pomocnicze:

Kieniewicz J., Historia Indii, 1985

Wielka Historia Świata, t. 5, Cywilizacje Azji: Dolina Indusu – Indie – Kambodża, Oxford, Warszawa 2005.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja może stanowić element szerszej dyskusji na temat wierzeń i systemów filozoficznych cywilizacji wschodnich (np. konfucjanizmu). Zwłaszcza że również w Chinach możemy mówić o znaczącej roli religii (o ile konfucjanizm jest religią) w umacnianiu pewnego modelu społeczeństwa.