Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Powtórka przed maturą. Interpretacja wiersza Krzysztofa Kamila Baczyńskiego Jesień to gwiazdy lecące z drzew...

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

utrwala umiejętności związane z interpretacją tekstów poetyckich,
określa funkcję środków stylistycznych zastosowanych w wierszu Jesień to gwiazdy lecące z drzew... Krzysztofa Kamila Baczyńskiego,
omawia sposób obrazowania w poezji pokolenia wojennego.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

z użyciem komputera;
dyskusja;
z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: Powtórka przed maturą. Interpretacja wiersza Krzysztofa Kamila Baczyńskiego „Jesień to gwiazdy lecące z drzew...”. Następnie prosi uczniów o zapoznanie się z utworem poetyckim zawartym w e‑materiale i wysłuchanie obu części audiopowtórki.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel informuje uczniów, że lekcja ma charakter powtórkowy i służy utrwaleniu umiejętności interpretacji tekstów poetyckich. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie wiersza Jesień to gwiazdy lecące z drzew.
Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

Uczniowie, korzystając z informacji wysłuchanych w audiopowtórce, odpowiadają na kluczowe pytania interpretacyjne: kto jest podmiotem lirycznym wiersza? Jak zbudowana jest sytuacja liryczna? Jakie środki stylistyczne wykorzystał poeta? Jaki nastrój panuje w wierszu?
Następnie wykonują w parach polecenia dotyczące wiersza, które zamieszczono w sekcjach: „Interpretacja cz. 1” i „Interpretacja cz. 2”.

Faza podsumowująca:

Podsumowaniem lekcji jest gra edukacyjna. Uczniowie przechodzą przez nią samodzielnie, dzięki czemu sprawdzają swoje umiejętności interpretacyjne i wiedzę.

Praca domowa:

Przypomnij sobie inne wiersze poetów pokolenia Kolumbów i sprawdź, czy ich autorzy również wykorzystali apokaliptyczne obrazowanie.

Materiały pomocnicze:

Aleksandra Okopień‑Sławińska, Semantyka wypowiedzi poetyckiej, Kraków 2001.
Krzysztof Kamil Baczyński, Liryki najpiękniejsze, red. Jerzy Kapica, Toruń 2014.
Multimedialna opowieść o życiu Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Polskie Radio 24.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium jako powtórkę przed maturą.

Gra edukacyjna