Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy Arrhenius stworzył teorię kwasów i zasad?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VI. Reakcje w roztworach wodnych. Uczeń:

7) klasyfikuje substancje jako kwasy lub zasady zgodnie z teorią Brønsteda-Lowry’ego; wskazuje sprzężone pary kwas – zasada.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia różne teorie dotyczące definiowania kwasów i zasad;

• analizuje założenia teorii Arrheniusa;

• projektuje doświadczenie wykazujące charakter chemiczny związku.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• audiobook;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie

• doświadczenie chemiczne;

• termometr;

• pogadanka;.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/marker;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i pogadanka. Nauczyciel proponuje uczniom samodzielną prace z e‑materiałem w sekcji przeczytaj - „Jak kształtowała się historia definiowania kwasów i zasad?”. Po wyznaczonym czasie trwa pogadanka.

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się zdefiniować kwasy i zasady.

3. Ustalenie celów. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami określa cele lekcji, które zapisują sobie w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel proponuje uczniom pracę w parach z audiobookiem. Zadaniem uczniów jest przygotowanie pytań do tekstu, po czym uczniowie na forum klasy zadają sobie pytania i udzielają odpowiedzi.

2. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia zawarte w medium, a po ich wykonaniu chętni uczniowie podają propozycje swoich odpowiedzi, pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną proponowanych odpowiedzi.

3. Doświadczenie chemiczne. Nauczyciel dzieli uczniów losowo na grupy i rozdaje karty pracy. Nauczyciel wcześniej przygotowuje w nieoznakowanych probówkach roztwory kwasów: chlorowodorowego, siarkowego(VI), octowego oraz roztwory wodorotlenków: sodu, wapnia, potasu. Uczniowie podchodzą do stołu laboratoryjnego i odbierają przygotowane zestawy roztworów i uniwersalne papierki wskaźnikowe i wg instrukcji (patrz materiały pomocnicze) przeprowadzają doświadczenie. Zadaniem uczniów jest sprawdzenie charakteru chemicznego badanych związków. Uczniowie w kartach pracy zapisują swoje obserwacje, analizują wyniki i wyciągają wnioski. Po zakończeniu pracy chętni uczniowie prezentują efekty pracy grupy na forum klasy.

4. Ćwiczenia w zapisywaniu równań dysocjacji elektrolitycznej kwasów i zasad - uczniowie podchodzą do tablicy i zapisuje przykłady wskazane przez nauczyciela.

5. Uczniowie pracują w parach z częścią „sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie nauczyciel stosuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów. Uczniowie na skali temperatury zaznaczają małymi kolorowymi samoprzylepnymi karteczkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. Jeżeli ze skali będzie wynikał niski poziom temperatury, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy?

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Audiobook może być wykorzystany przez uczniów podczas przygotowania się do lekcji czy pracy kontrolnej. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą medium wykorzystać do nadrobienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów oraz małe samoprzylepne kolorowe karteczki dla uczniów.

2. Doświadczenie chemiczne: „Badanie charakteru chemicznego związków”

Szkło i sprzęt laboratoryjny: statywy do probówek, probówki, zlewki, pipety.

Odczynniki chemiczne: roztwory kwasów: chlorowodorowego, siarkowego(VI), octowego oraz roztwory wodorotlenków: sodu, wapnia, potasu, uniwersalny papierek wskaźnikowy.

Instrukcja wykonania:

• W każdej z probówek zanurz inny papierek wskaźnikowy i obserwuj.

• Wynik zapisz w karcie pracy.

• Porównaj kolory papierków ze skalą, wyciągnij wnioski.

3. Karty charakterystyk substancji.

4. Karta pracy ucznia: