Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Czy Arrhenius stworzył teorię kwasów i zasad?
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
VI. Reakcje w roztworach wodnych. Uczeń:
7) klasyfikuje substancje jako kwasy lub zasady zgodnie z teorią Brønsteda-Lowry’ego; wskazuje sprzężone pary kwas – zasada.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia różne teorie dotyczące definiowania kwasów i zasad;
analizuje założenia teorii Arrheniusa;
projektuje doświadczenie wykazujące charakter chemiczny związku.
Strategie nauczania:
asocjacyjna;
problemowa.
Metody i techniki nauczania:
audiobook;
analiza materiału źródłowego;
ćwiczenia uczniowskie
doświadczenie chemiczne;
termometr;
pogadanka;.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, kreda/marker;
rzutnik multimedialny.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i pogadanka. Nauczyciel proponuje uczniom samodzielną prace z e‑materiałem w sekcji przeczytaj - „Jak kształtowała się historia definiowania kwasów i zasad?”. Po wyznaczonym czasie trwa pogadanka.
Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się zdefiniować kwasy i zasady.
Ustalenie celów. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami określa cele lekcji, które zapisują sobie w portfolio.
Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel proponuje uczniom pracę w parach z audiobookiem. Zadaniem uczniów jest przygotowanie pytań do tekstu, po czym uczniowie na forum klasy zadają sobie pytania i udzielają odpowiedzi.
Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia zawarte w medium, a po ich wykonaniu chętni uczniowie podają propozycje swoich odpowiedzi, pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną proponowanych odpowiedzi.
Doświadczenie chemiczne. Nauczyciel dzieli uczniów losowo na grupy i rozdaje karty pracy. Nauczyciel wcześniej przygotowuje w nieoznakowanych probówkach roztwory kwasów: chlorowodorowego, siarkowego(VI), octowego oraz roztwory wodorotlenków: sodu, wapnia, potasu. Uczniowie podchodzą do stołu laboratoryjnego i odbierają przygotowane zestawy roztworów i uniwersalne papierki wskaźnikowe i wg instrukcji (patrz materiały pomocnicze) przeprowadzają doświadczenie. Zadaniem uczniów jest sprawdzenie charakteru chemicznego badanych związków. Uczniowie w kartach pracy zapisują swoje obserwacje, analizują wyniki i wyciągają wnioski. Po zakończeniu pracy chętni uczniowie prezentują efekty pracy grupy na forum klasy.
Ćwiczenia w zapisywaniu równań dysocjacji elektrolitycznej kwasów i zasad - uczniowie podchodzą do tablicy i zapisuje przykłady wskazane przez nauczyciela.
Uczniowie pracują w parach z częścią „sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.
Faza podsumowująca:
Na zakończenie nauczyciel stosuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów. Uczniowie na skali temperatury zaznaczają małymi kolorowymi samoprzylepnymi karteczkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. Jeżeli ze skali będzie wynikał niski poziom temperatury, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy?
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Audiobook może być wykorzystany przez uczniów podczas przygotowania się do lekcji czy pracy kontrolnej. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą medium wykorzystać do nadrobienia luk kompetencyjnych.
Materiały pomocnicze:
Nauczyciel przygotowuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów oraz małe samoprzylepne kolorowe karteczki dla uczniów.
Doświadczenie chemiczne: „Badanie charakteru chemicznego związków”
Szkło i sprzęt laboratoryjny: statywy do probówek, probówki, zlewki, pipety.
Odczynniki chemiczne: roztwory kwasów: chlorowodorowego, siarkowego(VI), octowego oraz roztwory wodorotlenków: sodu, wapnia, potasu, uniwersalny papierek wskaźnikowy.
Instrukcja wykonania:
W każdej z probówek zanurz inny papierek wskaźnikowy i obserwuj.
Wynik zapisz w karcie pracy.
Porównaj kolory papierków ze skalą, wyciągnij wnioski.
Karty charakterystyk substancji.
Karta pracy ucznia: