Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Maćkowska
Przedmiot: Filozofia
Temat: Ludwig Wittgenstein
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
przedstawia tezy Traktatu logiczno‑filozoficznego Ludwiga Wittgensteina;
opisuje sposób, w jaki Ludwig Wiitgenstein postrzegał relację języka i rzeczywistości;
wskazuje różnicę między zdaniami prawdziwymi a zdaniami sensownymi.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
nauczanie wyprzedzające.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji oraz jej cele. Określa wiążące dla uczniów kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Kim był Ludwig Wittgenstein?
Faza realizacyjna:
Burza mózgów. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgów i, jeśli to konieczne, wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania.
Następnie nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czym w koncepcji Wittgensteina z wczesnego okresu różnią się fakty od rzeczy? Jakie można podać przykłady faktów i rzeczy?
Uczniowie podają propozycje odpowiedzi. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Nauczyciel prosi uczniów, aby porównali swoje propozycje z informacjami zamieszczonymi na tablicy.Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania:
— grupa 1: Wyjaśnij w jaki sposób – zdaniem Ludwiga Wittgensteina – język odzwierciedla rzeczywistość.
— grupa 2: Jaka jest, według filozofa, różnica między zdaniem sensownym a zdaniem prawdziwym?
— grupa 3: Wyjaśnij sens tezy 6.54 w kontekście poglądów filozoficznych Wittgensteina.
Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Prezentacja TED”. Klasa dzieli się na grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie wyświetla pytanie otwarte z e‑materiału, a uczniowie ponownie na nie odpowiadają, zapisując swoje wnioski wraz z autorefleksją dotyczącą ewentualnej zmiany stanowiska. Nauczyciel wybiera najciekawsze odpowiedzi, prezentuje je na forum klasy i komentuje, udzielając uczniom informacji zwrotnej.
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Wypracowanie argumentacyjne. Granice mego języka oznaczają granice mego świata. Który pogląd jest rozsądniejszy: że język ograniczany jest przez świat, czy że świat ograniczany jest przez język? Czy może zależność jest obustronna bądź wcale nie istnieje? Przedstaw własną argumentację w tej kwestii i odwołaj się do innych stanowisk filozoficznych. (temat z Informatora maturalnego z filozofii z 2015 r.)
Materiały pomocnicze:
Sady W., Wprowadzenie do: Ludwig Wittgenstein, Uwagi o religii i etyce, Kraków 1995.
Wolniewicz B., O filozofii i Wittgensteinie, w: Filozofia i wartości, t. III, Warszawa 2003, s. 108–113.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.