Dla nauczyciela
Autor: Piotr Mazur
Przedmiot: filozofia
Temat: Akceptacja sceptycyzmu
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Poznasz różne formy sceptycyzmu.
Zweryfikujesz, na ile postawa sceptycka może ci się przydać w życiu codziennym.
Przeanalizujesz argumenty „za” i „przeciw” względem sceptycznego pojmowania rzeczywistości.
Ocenisz wpływ postawy sceptyckiej na rozwój nauki.
Cele operacyjne. Uczeń:
dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;
rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych;
identyfikuje różne problemy etyczne, rozważa je z punktu widzenia różnych stanowisk i nurtów filozoficznych na własnych przykładach.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
rozmowa kierowana.
Formy pracy:
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Przed lekcją:
Nauczyciel tydzień przed lekcją dzieli klasę na pięć grup. Każda grupa losuje jeden z głównych nurtów sceptycyzmu: metodyczny Kartezjusza, moralny, światopoglądowy, religijny lub naukowy. Uczniowie samodzielnie ustalają plan pracy w swojej grupie – zadania do realizacji, podział czynności do wykonania i formy realizacji. Nauczyciel udostępnia uczniom katalog wybranych przez siebie źródeł i adresów bibliograficznych (w tym e‑materiał Akceptacja sceptycyzmu ze szczególnym uwzględnieniem schematu prezentującego odmiany sceptycyzmu z perspektywy historycznej), z którymi uczniowie zapoznają się przed lekcją i wykonują zadania. Celem pracy każdej grupy jest przygotowanie multimedialnego materiału (prezentacji) z omówieniem wylosowanego nurtu sceptycyzmu.
Faza wstępna:
Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Rozmowa kierowana. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na różnicę pomiędzy przymiotnikiem „sceptyczny”, który dotyczy naszej codzienności (bycia sceptycznym względem czyjegoś planu czy marzenia), a „sceptycki”, odnoszącego się do postawy filozoficznej. Uczniowie oceniają, czy te pojęcia się przenikają, rozważają, w jakim stopniu i w jakich sytuacjach.
Faza realizacyjna:
Uczniowie prezentują opracowane nurty sceptycyzmu: metodologicznego, moralnego, światopoglądowego, religijnego i naukowego. Nauczyciel wskazuje mocne i słabe strony prezentacji uczniów i w razie potrzeby uzupełnia informacje.
Dyskusja. Nauczyciel inicjuje dyskusję o znaczeniu sceptycyzmu dziś. Tematy do dyskusji:
– Czy jest możliwe usunięcie niezgodności poglądów między ludźmi?
– Czy można wskazać jakieś stanowiska, które są uznawane za powszechnie
– Czy postawa sceptyczna umożliwia czy hamuje rozwój nauki?
Po zakończonej dyskusji wybrany uczeń podsumowuje tę część lekcji.Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika materiał z sekcji „Mapa myśli”. Uczniowie wspólnie zastanawiają się nad rozwiązaniem poleceń 1‑3.
Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 1‑4 i 6‑7. Następnie omawiają swoje odpowiedzi z inną parą uczniów.
Faza podsumowująca:
Na zakończenie lekcji nauczyciel zadaje uczniom pytanie podsumowujące, np.
– Czy sceptycyzm, podobnie jak inne filozofie starożytne, był nastawiony praktycznie, czyli miał prowadzić do szczęścia?
– Co można powiedzieć o współczesnym sceptycyzmie?
– Czy ma on konkretne cele i założenia?Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Napisz pracę argumentacyjną na temat: Czy nauki sceptyków są przydatne w twoim życiu? Swoją wypowiedź poprzyj odpowiednimi argumentami.
Materiały pomocnicze:
Abriszewski K., Sceptycyzm jako pozytywne stanowisko epistemologiczne, w: „Toruński Przegląd Filozoficzny” 2007, t. 7/8, s. 225‑240.
A. Puczyłowski T. A., O argumencie z niewiedzy i logice sceptycyzmu, w: „Przegląd Filozoficzny” 2011, nr 2, s. 213‑227.
Ziemińska R., Historia sceptycyzmu: w poszukiwaniu spójności, Toruń 2013.
Renata Ziemińska R., Spójność starożytnego sceptycyzmu, w: „Przegląd Filozoficzny” 2010, nr 1, s. 147‑163.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać mapę myśli do podsumowania lekcji.