Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Zdziwienie jako początek filozofii – analiza tekstu filozoficznego Źródła filozofii Karla Jaspersa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Scharakteryzujesz zdziwienie jako początek filozofii.

• Porównasz ujęcie początku filozofii u różnych autorów

• Przeanalizujesz źródła myślenia filozoficznego według Karla Jaspersa.

• Poznasz sposoby analizy tekstów źródłowych.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

• rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli;

• audiobook.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia e‑materiał: „Zdziwienie jako początek filozofii – analiza tekstu filozoficznego Źródła filozofii Karla Jaspersa” uczestnikom zajęć. Prosi uczniów o przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie mają za zadanie przygotować przykłady z tekstów kultury oraz z życia ilustrujące zagadnienia związane z tematem lekcji.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel odczytuje pytanie znajdujące się we wprowadzeniu do e‑materiału wyświetlonego na tablicy: Jakie są źródła filozofii, które zapoczątkowują myślenie filozoficzne i nieustannie mu towarzyszą? Prosi uczniów, aby w parach rozpoczęli wstępną dyskusję na ten temat. Uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami na forum, a wybrana osoba zapisuje najważniejsze spostrzeżenia i wnioski z dyskusji na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło związane z tematem zajęć: Zdziwienie. Uczniowie podają swoje pomysły, a wyznaczony moderator zapisuje je na tablicy w formie mapy myśli/pojęć, której centralnym punktem jest zapisane hasło. Uczniowie powrócą do mapy myśli w fazie podsumowującej.

2. Praca z multimedium. Uczniowie uruchamiają na tabletach lub komputerach materiał z sekcji „Audiobook”, a następnie odczytują polecenia:
   – „Wysłuchaj rozmowy filozofów Cezarego Wodzińskiego i Krzysztofa Pomiana na temat roli zdziwienia w filozofii. Zdecyduj, czy przyjęcie postawy dziwiącej się światu zależy tylko i wyłącznie od nastawienia jednostki do rzeczywistości.”
   – „Dzięki jakim czynnikom może pojawić się zdziwienie filozoficzne?”
   Pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia nr 1–4. Omówienie wyników na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie indywidualnie przygotowują rozwinięcie mapy myśli stworzonej podczas fazy realizacyjnej. Jeżeli jest to konieczne, nauczyciel uzupełnia odpowiedzi uczniów, udzielając im informacji zwrotnej.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 5–8.

Materiały pomocnicze:

• Drozdowicz Z., Czego powinni nauczyć się filozofowie i czego mogą oni nauczyć innych?, w: „Filo‑Sofija” 26(2014/3), s. 29–40.

• Zielewska B., Dialog we współczesnej edukacji filozoficznej, Olsztyn 2002.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.