Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jakie jest biologiczne znaczenie jodu?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

11) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne fluorowców;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia biologiczne znaczenie jodu;

• wymienia produkty bogate w jod;

• wymienia skutki niedoboru i nadmiaru jodu.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• mapa myśli;

• plakat;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika okienko informacyjne;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputer z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfony, tablety;

• podręczniki tradycyjne;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytanie uczniom: Co to są mikroelementy? Czy jod jest mikroelementem? Jakie inne znasz jeszcze mikroelementy?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel prosi uczniów o wskazanie funkcji jodu w organizmie człowieka. W tym celu może wykorzystać aplikację Mentimeter z zastosowaniem tabletów/smartfonów. Uczniowie na tabletach/smartfonach wpisują przykłady funkcji jodu, które widoczne będą na głównym ekranie, a do których będzie można się odnieść indywidualnie.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią pierwszego akapitu zawartego w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”, po czym tworzą gremialnie mapę myśli na temat funkcji jodu w organizmie człowieka. W celu skompletowania mapy myśli, mogą wykorzystać informacje podane w fazie wstępnej. Wyznaczony moderator tworzy mapę na tablicy.

2. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na trzy grupy zadaniowe i rozdaje arkusze papieru A3, mazaki. Zadaniem uczniów będzie przygotowanie plakatu (forma graficzna lub opisowa – wybór dowolny). Każda z grup ma za zadanie przygotować plakat dotyczący wybranej kwestii związanej z jodem:

• grupa I – skutki niedoboru jodu (Czym może skutkować niedobór jodu u człowieka?);

• grupa II – produkty bogate w jod (Jakie produkty spożywcze człowiek powinien uwzględnić w swojej diecie, by zabezpieczyć zalecaną dzienną dawkę jodu?);

• grupa III – znaczenie farmakologiczne jodu (Jakie jest znaczenie jodu w kontekście leczenia chorób u człowieka?).

3. Po wykonaniu plakatów, uczniowie mają za zadanie połączyć je razem na dużym formacie A1 w taki sposób, aby tworzyły estetyczną, zgraną całość. W tym celu mogą dopisać i dorysować wszystko, co uważają za słuszne na dużym formacie. Przykład:

4. Liderzy grup prezentują efekty pracy grupowej na forum klasy. Plakat może być zawieszony na tablicy informacyjnej na korytarzu bądź w klasie lekcyjnej jako pomoc dla uczniów. Może być też wykorzystany na lekcji biologii.

5. Uczniowie, na podstawie posiłków, jakie zjedli dnia poprzedniego, mają sprawdzić, jaką orientacyjną dawkę jodu dostarczyli swojemu organizmowi (patrz link w materiałach pomocniczych).

6. Pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętna osoba z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel, w razie potrzeby, koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne kwestie, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji, mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Okienko informacyjne – forma indywidualnej twórczej notatki. Uczniowie dzielą kartkę w zeszycie na cztery części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie okienko może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Dziś nauczyłam/łem się...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Uczniowie mają za zadanie przygotować dzienny jadłospis dla siebie, w którym zawartość jodu nie będzie przekraczać 150 µg (pomocniczy link w materiałach pomocniczych).

2. Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może posłużyć uczniom do samodzielnej nauki w domu. Można ją również wykorzystać na lekcji biologii podczas omawianych zagadnień na temat gospodarki hormonalnej człowieka.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje:

• mazaki, kredki;

• arkusze papieru: A1 i A3;

• glutaki.

2.  Dane o zawartości jodu w niektórych produktach spożywczych: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/jod-w-diecie-jak-uniknac-niedoboru/, dostęp z dn. 30.07.2021 – treści w załączniku.