Autor: Tomasz Mazur

Temat: Kurs logiki: lekcja 45. Rachunek zdań. Część 2: Negacja i koniunkcja

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• omawia zasady stosowania dwóch funktorów prawdziwościowych: negacji i koniunkcji;

• stosuje funktory prawdziwościowe, negację i koniunkcję w praktyce;

• wykorzystuje koniunkcję do testowania dłuższych wywodów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie sobie metody dyskusji stosowanej przez Sokratesa – mogą oni w tym celu wrócić do e‑materiałów:
   – Kurs logiki: lekcja 1. Czym jest zasada niesprzeczności? Sekret SokratesaPjtO1R31XKurs logiki: lekcja 1. Czym jest zasada niesprzeczności? Sekret Sokratesa
   – Kurs logiki: lekcja 9. Podstawowe kategorie logicznej analizy wypowiedzi: teza, hipoteza, przesłanka, opiniaPf3yE47wPKurs logiki: lekcja 9. Podstawowe kategorie logicznej analizy wypowiedzi: teza, hipoteza, przesłanka, opinia
   – Kurs logiki: lekcja 21. Istota definicji: warunki poprawności definicjiPWHWptZ7hKurs logiki: lekcja 21. Istota definicji: warunki poprawności definicji

Faza wprowadzająca:

1. Po zalogowaniu na platformie nauczyciel prezentuje (na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika) temat lekcji oraz cele zajęć. Omawia lub ustala razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie pracy domowej. Kolejne wypowiedzi komentuje, naprowadzając uczniów na specyfikę negacji i koniunkcji.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty, upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.

2. Nauczyciel dobiera uczniów w trzyosobowe grupy. Każda grupa ma za zadanie przygotować zapisane w języku rachunku zdań zdanie złożone z co najmniej czterech zdań podrzędnych, połączonych funktorami negacji i koniunkcji w taki sposób, żeby w co najmniej jednym układzie wartości logicznych zmiennych zdaniowych zdanie jako całość było prawdziwe.
   [p ∧ (p ∧ ∼q)] ∧ ~q

3. Nauczyciel dobiera uczniów w grupy trzyosobowe, a następnie łączy je w pary. Rywalizacja przebiega w ten sposób, że jedna grupa przedstawia swoje zdanie, a druga ma za zadanie podać wartości logiczne zmiennych, dzięki którym całe zdanie jest prawdziwe – mają na to 2 minuty. Następnie grupy wymieniają się rolami. Nauczyciel czuwa nad poprawnością przebiegu gry. Grę wygrywa grupa, która trafnie oszacuje wartość zmiennych zdaniowych. Jeśli jest na to czas, grupy mogą przystąpić do drugiej tury gry, konstruując w tym celu kolejne zdania złożone.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel podsumowuje wyniki pracy, pytając uczniów, co w tym wyzwaniu było dla nich najtrudniejsze. Komentuje usłyszane odpowiedzi, wyjaśnia trudności.

Praca domowa:

1. Zadaniem ucznia jest wykonanie przygotowanych przez nauczyciela ćwiczeń, utrwalających znajomość funktora negacji i koniunkcji (na wzór ćwiczeń 3–7 z e‑materiału).

Materiały pomocnicze:

• Baer U., Gry dyskusyjne, Lublin 2000.

• Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Animacja” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.