Dla nauczyciela

Numer e‑materiału: 3.4.9.4

Imię i nazwisko autora: Beata Mamica

Przedmiot: język obcy nowożytny – język niemiecki

Grupa docelowa: szkoła ponadpodstawowa, klasa IV, zakres rozszerzony, poziom językowy B2+/C1

Cel ogólny lekcji:

Umiejętność informowania i wypowiadania się na temat praw autorskich, wytworów, które podlegają ochronie praw autorskich, ich przestrzegania i konsekwencji związanych z ich łamaniem.

Cele szczegółowe lekcji:

Podstawa programowa – wariant III.1.R Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie rozszerzonym)

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Znajomość środków językowych. Uczeń posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych – w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.

II. Rozumienie wypowiedzi. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie oraz różnorodne złożone wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.

III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń samodzielnie tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne oraz w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.

IV. Reagowanie na wypowiedzi. Uczeń uczestniczy w rozmowie i reaguje ustnie w różnorodnych, również złożonych i nietypowych sytuacjach oraz reaguje w formie w miarę złożonego tekstu pisanego w różnorodnych sytuacjach, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.

V. Przetwarzanie wypowiedzi. Uczeń zmienia formę przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Uczeń posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych – w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:

1) człowiek (np. dane personalne, okresy życia, wygląd zewnętrzny, cechy charakteru, rzeczy osobiste, uczucia i emocje, umiejętności i zainteresowania, społeczny i osobisty system wartości, autorytety, poczucie tożsamości);

9) kultura (np. dziedziny kultury, twórcy i ich dzieła, ochrona praw autorskich, uczestnictwo w kulturze, tradycje i zwyczaje, media);

II. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie:

1) reaguje na polecenia;

2) określa główną myśl wypowiedzi lub fragmentu wypowiedzi;

4) określa kontekst wypowiedzi (np. formę, czas, miejsce, sytuację, uczestników);

5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;

III. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi pisemne:

1) określa główną myśl tekstu lub fragmentu tekstu;

3) określa kontekst wypowiedzi (np. nadawcę, odbiorcę, formę tekstu, czas, miejsce, sytuację);

4) znajduje w tekście określone informacje;

IV. Uczeń tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne:

1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;

3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości;

11) przedstawia sposób postępowania (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady, objaśnia procedury związane z załatwianiem spraw w instytucjach);

V. Uczeń tworzy w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. e‑mail, list prywatny, list formalny – w tym list motywacyjny, życiorys, CV, wpis na blogu, opowiadanie, recenzję, artykuł, rozprawkę):

1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;

11) przedstawia sposób postępowania (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady, objaśnia procedury związane z załatwianiem spraw w instytucjach);

12) stosuje zasady konstruowania tekstów o różnym charakterze;

VI. Uczeń reaguje ustnie w różnorodnych, również złożonych i nietypowych sytuacjach:

3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;

5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób;

15) dostosowuje styl wypowiedzi do sytuacji.

VII. Uczeń reaguje w formie w miarę złożonego tekstu pisanego w różnorodnych sytuacjach:

3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia (np. wypełnia formularz/ ankietę);

5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób;

15) dostosowuje styl i formę wypowiedzi do odbiorcy.

VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:

2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;

3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim;

5) streszcza w języku obcym przeczytany tekst;

IX. Uczeń posiada:

1) wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;

2) świadomość związku między kulturą własną i obcą oraz wrażliwość międzykulturową.

X. Uczeń dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. korzystanie ze słownika, poprawianie błędów, prowadzenie notatek, stosowanie mnemotechnik, korzystanie z tekstów kultury w języku obcym nowożytnym).

XI. Uczeń współdziała w grupie (np. w lekcyjnych i pozalekcyjnych językowych pracach projektowych).

XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.

XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).

XIV. Uczeń posiada świadomość językową (np. podobieństw i różnic między językami).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje w zakresie wielojęzyczności,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

przedstawi, na czym polega ochrona praw autorskich;
opowie, co i na jakich zasadach podlega ochronie praw autorskich;
napisze artykuł, w którym przedstawi stanowisko młodzieży na temat przestrzegania praw autorskich.

Cele motywacyjne:

Uczeń:

dokonuje samooceny;
ma możliwość samodzielnej pracy nad językiem;
sam decyduje, jakie informacje przedstawić;
samodzielnie dokonuje oceny swoich umiejętności językowych;
uczy się o sprawach, które dotyczą otaczającego go świata;
wykorzystuje do nauki języka różne aplikacje.

Strategie uczenia się:

strategie pamięciowe:

tworzenie skojarzeń myślowych, np. umiejscawianie nowych słów w kontekście (w formie np. anegdoty, opowiadania, rymowanki), tworzenie asocjacji i kojarzenie pojęć, grupowanie ich w różne kategorie;

strategie kognitywne:

rozumienie informacji, np. czytanie tekstu tylko dla jego ogólnego zrozumienia, czytanie lub słuchanie w celu znalezienia określonych szczegółów;
korzystanie z różnych dodatkowych źródeł do nauki języka, takich jak słowniki czy Internet;
odgadywanie znaczenia tekstów słuchanych i czytanych (używanie wskazówek językowych – niektórych znanych słów, zwrotów z języka polskiego bądź obcego i domyślamy się treści w języku niemieckim, np. czego dotyczy reklama w telewizji, jeśli rozpoznajemy tylko niektóre słowa z języka niemieckiego);

strategie kompensacyjne:

pokonywanie ograniczeń w mówieniu i pisaniu poprzez np. przechodzenie na język ojczysty, szukanie pomocy u rozmówców, używanie mimiki i gestu, unikanie tematu rozmowy bądź jego zmiana, tworzenie nowych wyrazów, użycie synonimów, antonimów, tworzenie parafrazy;

strategie metakognitywne:

organizowanie i planowanie uczenia się (zdobywanie wiedzy na temat tego, jak uczyć się języków, obcych, przygotowanie odpowiedniego miejsca do nauki, dbałość o dogodny dla nauki czas; wyznaczanie celów krótko- i długoterminowych; określanie celów dla konkretnych zadań językowych, np. opanowanie biegłego rozumienia języka mówionego, używanego przez komentatorów meczów piłki nożnej);

strategie afektywne:

automotywacja i zachęcenie do działania (głośne wyrażanie pozytywnej afirmacji/ stwierdzenia o sobie, np. „uczenie niemieckiego sprawia mi dużą przyjemność”, „mówię po niemiecku o wiele lepiej niż miesiąc temu” itd.);

strategie społeczne:

zadawanie pytania (prośba o wyjaśnienie, powtórzenie, o poprawienie błędów);
współpraca z innymi osobami (współpraca z kolegami na tym samym poziomie oraz z zaawansowanymi użytkownikami języka niemieckiego).

Metody i formy pracy:

podająca: pogadanka, praca ze źródłem drukowanym,
praktyczna: metoda sytuacyjna: burza mózgów,
kognitywna: udzielanie objaśnień (wskazówek) i komentarzy,
programowana: z użyciem komputera, techniki multimedialne.

Formy zajęć:

praca indywidualna,
praca w parach,
praca w grupie.

Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji lekcji:

komputer (np. laptop) z dostępem do Internetu,
słowniczek,
tekst źródłowy,
multimedium (audiobook),
zestaw ćwiczeń interaktywnych.

Przebieg lekcji:

a) Faza wprowadzająca

Nauczyciel przygotowuje planszę z zapisanym hasłem Prawa autorskie i zachęca uczniów do stworzenia mapy pojęć z kojarzącymi się informacjami na ich temat (burza mózgów). Na podstawie zebranych informacji uczniowie odgadują temat lekcji oraz hipotetyzują, czym będą się zajmować w trakcie zajęć.

b) Faza realizacyjna

Uczniowie zapoznają się z ulotką reklamową i przy pomocy słownika analizują jej treść.
Nauczyciel pyta uczniów Czego dowiedziałeś/aś się z tekstu? (Was hast du aus dem Text erfahren?). W tym celu wykorzystuje technikę kuli śnieżnej. Uczniowie odpowiadają na zadane pytanie pojedynczo. Każdy kolejny uczeń powtarza zdania poprzedników oraz dołącza do tych zdań własne. Następnie uczniowie uzgadniają swoje stanowiska: w parach, w grupach 4‑osobowych, w grupach 8‑osobowych. Na koniec wypracowują jedną wspólną odpowiedź dla całej klasy. Dyskusja ta daje każdemu uczniowi szansę skonfrontowania stopnia zrozumienia przez siebie tekstu ze stopniem zrozumienia tekstu przez innych uczniów. Kształci także umiejętność negocjowania i formułowania myśli. Efekty pracy prezentowane są na forum klasy.
Uczniowie w parach sprawdzają stopień zrozumienia tekstu czytanego (Übung 1‑3), wybierają odpowiednie pytania, rozwiązują zadanie typu prawda/fałsz, uzupełniają tekst podanymi wyrazami. W razie wątpliwości proszą o pomoc nauczyciela, konsultując z nim niejasne kwestie.
Następnie nauczyciel zapisuje na tablicy hasła dotyczące treści audiobooka: Urheberrecht, Werk, Urheber, faire Nutzung. Uczniowie słuchają nagrania po raz pierwszy. Ich zadaniem w trakcie słuchania jest skoncentrowanie uwagi na treści dotyczącej zapisanych przez nauczyciela punktów. Uczniowie mogą w trakcie słuchania robić notatki do poszczególnych haseł. Następnie zostają podzieleni na grupy. Słuchają nagrania ponownie i uzupełniają ewentualne notatki. Po ponownym wysłuchaniu nagrania uczniowie w grupach dyskutują na temat najważniejszych informacji do punktów podanych przez nauczyciela. Wybrana przez nauczyciela grupa prezentuje na forum klasy zebrane informacje. Uczniowie z innych grup udzielają informacji zwrotnej odnośnie do prawidłowych odpowiedzi lub uzupełniają wypowiedzi kolegów i koleżanek.
Następnie uczniowie w parach wskazują poprawne streszczenie wywiadu i rozwiązują zadanie typu prawda/fałsz (Übung 1‑2 z sekcji Audiobook), następnie tworzą samodzielnie podsumowanie informacji dotyczących prawa autorskiego (Übung 3 z sekcji Audiobook).

c) Faza podsumowująca

W ramach Aufgabe 7 uczniowie odpowiadają, jak obchodzą się z treściami z Internetu.

Praca domowa

Na podstawie odpowiedzi udzielonych w ankiecie (Aufgabe 8) uczniowie piszą artykuł przedstawiający wyniki przeprowadzonego badania kancelarii.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania audiobooka

Przed lekcją: zapoznanie się z tematem i nowym słownictwem, zaciekawienie tematem, wprowadzenie do tematu.
W trakcie lekcji: uczniowie otrzymują pocięty tekst. W trakcie słuchania dopasowują pytania do odpowiedzi.
Po lekcji: wykorzystanie do powtórzenia słownictwa jako pomoc przy zadaniu domowym i pisaniu artykułu, wypowiadanie własnego zdania na temat praktycznego zastosowania prezentowanych treści.

Słownik