Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Dualizm psychofizyczny Kartezjusza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Zapoznasz się z koncepcją dualizmu psychofizycznego Kartezjusza.

• Przeanalizujesz pojęcia rzeczy rozciągłej (łac. res extensa) oraz rzeczy myślącej (łac. res cogitans).

• Zrozumiesz, na czym polega rozdzielenie ciała i umysłu w rozważaniach Kartezjusza.

• Przyswoisz sobie wybrane fragmenty Medytacji o pierwszej filozofii.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

• zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• dyskusja;

• rybi szkielet;

• prezentacja multimedialna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby samodzielnie poszukali informacji na temat Kartezjusza i indywidualnie przygotowali plakt/kolaż/mem/ilustrację prezentującą postać filozofa.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Prezentacja wykonanych w domach prac uczniow. Zebranie najważniejszych informacji dotyczących Kartezjusza.

Faza realizacyjna:

1. Rybi szkielet. Nauczyciel zapoznaje uczniów z metodą rybiego szkieletu, według reguł której uczniowie będą pracować w najbliższej części lekcji omawiając problem: Czym jest dualizm psychofizyczny? 
   Nauczyciel rysuje schemat rybiego szkieletu na tablicy i w jej głowie umieszcza problem do przeanalizowania. Uczniowie na forum klasy zgłaszają podstawowe czynniki, które ich zdaniem wypływają na przedstawiona sytuację i argumentują swój wybór. Po przedstawieniu głównych elementów skupiają się na pomniejszych czynnikach związanych z poruszanym tematem. Na koniec wybrany uczeń dokonuje podsumowania wszystkich przedstawionych propozycji i pomysłów.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”, a następnie czyta polecenie nr 1: Zapoznaj się z prezentacją o koncepcji dualizmu psychofizycznego Kartezjusza. W odniesieniu do charakterystyki ciała i umysłu zastanów się nad konsekwencjami stanowiska filozofa. Swoje rozważania zanotuj w postaci krótkiego tekstu. Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Nauczyciel prosi uczniów, aby własnymi słowami zdefiniowali pojęcia: res cogitans i res extensa.

4. Wybrany uczeń odczytuje polecenie nr 2 do multimediumw zakładce „Prezentacja multimedialna”. Uczniowie szukają odpowiedzi dyskutując na forum klasy.

5. Praca z zestawem ćwiczeń. Uczniowie indywidualnie rozwiązują zadania interaktywne z zakładki „Sprawdź się”. Omówienie wyników na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie, na podstawie wiedzy zdobytej przed lekcją oraz podczas lekcji, układają trzy zadania quizowe związane z tematem lekcji, które następnie dają do rozwiązania wybranej osobie z klasy. W ten sposób utrwalają zdobytą wiedzę i umiejętności.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Jeszcze raz przeczytaj fragmenty tekstów źródłowych. Następnie stwórz w zeszycie notatkę, w której przedstawisz interpretację uogólniającą przedstawionych tekstów.

Materiały pomocnicze:

• Wolski A., Środa M., Sceptycyzm i poszukiwanie prawdy wg Kartezjusza, audycja w polskieradio.pl.

• Drozdowicz Z., Kartezjusz a współczesność, Poznań 1980.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.