Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Dualizm psychofizyczny Kartezjusza
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Zapoznasz się z koncepcją dualizmu psychofizycznego Kartezjusza.
Przeanalizujesz pojęcia rzeczy rozciągłej (łac. res extensa) oraz rzeczy myślącej (łac. res cogitans).
Zrozumiesz, na czym polega rozdzielenie ciała i umysłu w rozważaniach Kartezjusza.
Przyswoisz sobie wybrane fragmenty Medytacji o pierwszej filozofii.
Cele operacyjne. Uczeń:
pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;
zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;
identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;
rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
dyskusja;
rybi szkielet;
prezentacja multimedialna.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów, aby samodzielnie poszukali informacji na temat Kartezjusza i indywidualnie przygotowali plakt/kolaż/mem/ilustrację prezentującą postać filozofa.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.
Prezentacja wykonanych w domach prac uczniow. Zebranie najważniejszych informacji dotyczących Kartezjusza.
Faza realizacyjna:
Rybi szkielet. Nauczyciel zapoznaje uczniów z metodą rybiego szkieletu, według reguł której uczniowie będą pracować w najbliższej części lekcji omawiając problem: Czym jest dualizm psychofizyczny?
Nauczyciel rysuje schemat rybiego szkieletu na tablicy i w jej głowie umieszcza problem do przeanalizowania. Uczniowie na forum klasy zgłaszają podstawowe czynniki, które ich zdaniem wypływają na przedstawiona sytuację i argumentują swój wybór. Po przedstawieniu głównych elementów skupiają się na pomniejszych czynnikach związanych z poruszanym tematem. Na koniec wybrany uczeń dokonuje podsumowania wszystkich przedstawionych propozycji i pomysłów.Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”, a następnie czyta polecenie nr 1: Zapoznaj się z prezentacją o koncepcji dualizmu psychofizycznego Kartezjusza. W odniesieniu do charakterystyki ciała i umysłu zastanów się nad konsekwencjami stanowiska filozofa. Swoje rozważania zanotuj w postaci krótkiego tekstu. Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.
Nauczyciel prosi uczniów, aby własnymi słowami zdefiniowali pojęcia: res cogitans i res extensa.
Wybrany uczeń odczytuje polecenie nr 2 do multimediumw zakładce „Prezentacja multimedialna”. Uczniowie szukają odpowiedzi dyskutując na forum klasy.
Praca z zestawem ćwiczeń. Uczniowie indywidualnie rozwiązują zadania interaktywne z zakładki „Sprawdź się”. Omówienie wyników na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie, na podstawie wiedzy zdobytej przed lekcją oraz podczas lekcji, układają trzy zadania quizowe związane z tematem lekcji, które następnie dają do rozwiązania wybranej osobie z klasy. W ten sposób utrwalają zdobytą wiedzę i umiejętności.
Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Jeszcze raz przeczytaj fragmenty tekstów źródłowych. Następnie stwórz w zeszycie notatkę, w której przedstawisz interpretację uogólniającą przedstawionych tekstów.
Materiały pomocnicze:
Wolski A., Środa M., Sceptycyzm i poszukiwanie prawdy wg Kartezjusza, audycja w polskieradio.pl.
Drozdowicz Z., Kartezjusz a współczesność, Poznań 1980.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.