Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Właściwości i zastosowania arsenu oraz jego najważniejszych związków

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń:

1) pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno‑komunikacyjnych.

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opisuje właściwości fizyczne oraz chemiczne arsenu;

• wymienia najważniejsze związki chemiczne zawierające arsen;

• opisuje metody otrzymywania najważniejszych związków chemicznych składających się z arsenu;

• wymienia zastosowanie związków chemicznych zawierających arsen.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących;

• ekspozycja;

• burza mózgów;

• technika gadająca ściana.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel podaje temat lekcji, uczniowie czytają wstęp i rysują mapę myśli na której zapisują informacje ze wstępu, dzieląc je na dwie gałęzie znane im już wcześniej i nowe. Następnie uzupełniają ja innymi znanymi informacjami dotyczącymi tematu.

2. Wspólne ustalenie celu lekcji i kryteriów sukcesu.

3. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytanie: „Co wiemy na temat arsenu i jego związków”?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel rozkłada przyniesione przez siebie minerały (lub ich zdjęcia): aurypigment (${\text{As}}_2{\text{S}}_3$), lelingit (${\text{FeAs}}_2$), arsenopiryt ($\text{FeAsS}$) i realgar (${\text{As}}_2{\text{S}}_2$), kobaltyn ($\text{CoAsS}$), enargit (${\text{Cu}}_3{\text{AsS}}_4$) czy prustyt (${\text{Ag}}_3{\text{AsS}}_3$). Uczniowie w oparciu o dostępne źródła informacji, w tym e‑materiał, starają się odgadnąć nazwy poszczególnych minerałów podając swoje uzasadnienie.

2. Uczniowie tworzą losowo grupy, z czego każda grupa wybiera konkretny minerał i szuka informacji, jak powstał, jakim ulegał procesom.

3. Po zakończonej pracy każda grupa omawia swoje wyniki na forum klasy. Pozostali uczniowie mogą zadawać dodatkowe pytania, na które odpowiada grupa prowadząca dane doświadczenie przy wsparciu prowadzącego. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy, koryguje ewentualne błędy oraz wyjaśnia sporne kwestie.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy zadaniowe:

• grupa I – otrzymywanie arsenu, tlenku arsenu i kwasu arsenowego;

• grupa II – zastosowanie arsenu.
  Rozdaje arkusze papieru A3 oraz mazaki. Po wyznaczonym czasie wyznaczeni uczniowie z zastosowaniem techniki gadająca ściana omawiają efekty pracy poszczególnych grup. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

5. Uczniowie przechodzą do analizy medium bazowego – mapy pojęciowej, na podstawie której mają zapoznać się ze związkami nieorganicznymi oraz organicznymi arsenu, a następnie wykonują zadania w ramach utrwalenia wiedzy.

6. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

   • Przypomniałem/łam sobie, że...

   • Co było dla mnie łatwe...

   • Czego się nauczyłem/łam...

   • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Dokończenie zadań z zestawu ćwiczeń interaktywnych – dla uczniów, którzy nie zdążyli wykonać na lekcji.

Materiały pomocnicze:

Minerały lub ich zdjęcia, takie jak: aurypigment (${\text{As}}_2{\text{S}}_3$), lelingit (${\text{FeAs}}_2$), arsenopiryt ($\text{FeAsS}$) i realgar (${\text{As}}_2{\text{S}}_2$), kobaltyn ($\text{CoAsS}$), enargit (${\text{Cu}}_3{\text{AsS}}_4$) czy prustyt (${\text{Ag}}_3{\text{AsS}}_3$).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Medium w sekcji „Mapa pojęć” można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy w temacie „Właściwości i zastosowania arsenu oraz jego najważniejszych związków”.