Autorka: Anna Wąsiel‑Alberska

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Szare lata 80.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

15) przedstawia niedemokratyczny charakter polskich rozwiązań polityczno‑ustrojowych z okresu tzw. Polski Ludowej (monizm, kierownicza rola gremiów decyzyjnych PZPR, system fikcji ustrojowych).

III. Struktura społeczna i problemy społeczne.

Uczeń:

2) analizuje sposoby adaptacji klas społecznych do zmiany społeczno‑gospodarczej w Rzeczypospolitej Polskiej; wskazuje na przyczyny degradacji i awansu społecznego przedstawicieli tych klas społecznych.

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

16) przedstawia – na wybranych przykładach – różne modele demokratyzacji; rozważa, na ile polska demokratyzacja przełomu lat 80. i 90. XX wieku miała charakter reformy, a na ile – rewolucji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje cechy kryzysu niedoboru, który był charakterystyczny dla Polski w latach 80.;

• ocenia skutki kryzysu społeczno‑politycznego dla przyszłości społeczeństwa polskiego;

• wyjaśnia, na czym polegała propaganda w okresie PRL‑u, i przedstawia jej przykłady;

• ocenia podatność społeczeństwa na przekazy propagandowe.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• analiza tekstu literackiego.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Uczniowie na poprzedniej lekcji zostają podzieleni na trzy grupy. Każda z nich ma przygotować jeden z tematów:

• ograniczenia wolności wprowadzone w okresie stanu wojennego i ocena postawy społeczeństwa;

• informacje dotyczące sytuacji gospodarczej Polski w latach 80.;

• informacje na temat działań propagandowych władz PRL‑u i przykłady takich działań.

Informacje mogą zostać przekazane w postaci prezentacji multimedialnej lub fragmentów Polskich Kronik Filmowych.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Uczniowie proszeni są o przypomnienie, na czym polega kryzys gospodarczy w państwach wolnorynkowych, oraz o scharakteryzowanie kryzysu gospodarczego w Polsce lat 80.

3. Na tablicy pojawia się tabela, w której wpisane zostają cechy obu typów kryzysów gospodarczych.

4. Uczniowie wskazują na różnice między oboma typami kryzysów.

Faza realizacyjna

1. Grupy utworzone na poprzednich zajęciach przedstawiają przygotowane przez siebie informacje.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie proszeni są o próbę oceny postawy społeczeństwa polskiego w latach 80. Powinni odnieść się do sytuacji gospodarczej i wskazać na przyczyny określonych postaw obywateli.

2. Jeden z uczniów podsumowuje dyskusję, wskazując na pozytywne i negatywne skutki postaw Polaków w latach 80. na ich dzisiejsze postrzeganie państwa i jego władz.

Praca domowa:

Uczniowie proszeni są o przygotowanie jednego przykładu działań propagandowych władz PRL‑u i ocenę jego skuteczności.

Materiały pomocnicze:

Jerzy Eisler, 45 lat, które wstrząsnęły Polską, Warszawa 2018.

Dariusz Rosiak, Życie codzienne Polaków w stanie wojennym, rp.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium: 
Filmy mogą zostać wykorzystane jako podsumowanie pracy uczniów i podstawa do rozpoczęcia dyskusji na temat postaw Polaków i ich genezy.