Autor: Anna Juwan

Temat: Zabawa na karuzeli

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Określisz rodzaj zmian przyspieszenia wykrywanych przez receptory równowagi.

• Wyjaśnisz, na czym polega mechanizm pobudzania receptorów przedsionkowych podczas przyspieszeń o charakterze kątowym i liniowym.

• Wskażesz struktury tworzące tzw. układ równowagi i wyjaśnisz, dlaczego ich współdziałanie jest niezwykle istotne dla utrzymania statycznej i dynamicznej równowagi ciała.

• Przedstawisz przyczyny kinetozy i jej objawy, a także zaproponujesz sposób na zmniejszenie dolegliwości z nią związanych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja;

• śniegowa kula.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Zabawa na karuzeli”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 2 (w którym mają za zadanie zaznaczyć wszystkie struktury błędnika błoniastego, które biorą udział w percepcji położenia ciała w przestrzeni) z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, zdobytą na poprzednich zajęciach lub podczas przygotowania do lekcji, na temat budowy i działania aparatu przedsionkowego. Zadaje pytania:
   – Jak zbudowany jest aparat przedsionkowy i jakie są jego funkcje?
   – Od czego – poza poprawnym działaniem aparatu przedsionkowego – zależy utrzymanie statycznej i dynamicznej równowagi ciała?
   Następnie pyta uczniów o ich odczucia związane z zabawą na karuzeli i zapowiada, że praca na lekcji pozwoli na poszukanie odpowiedzi, dlaczego niektórzy uwielbiają kręcić się na karuzeli, a inni unikają tej czynności.

2. Nauczyciel wyświetla cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Kula śniegowa. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując w udostępnionym e‑materiale odpowiedzi na następujące pytania:
   – Jak są zbudowane komórki receptorowe obecne w strukturach aparatu przedsionkowego?
   – Na czym polega mechanizm pobudzania receptorów przedsionkowych podczas przyspieszeń o charakterze kątowym i liniowym?
   – Jakie struktury tworzą układ równowagi i w jaki sposób ich praca jest kontrolowana?
   – Jakie są przyczyny występowania objawów typowych dla kintetozy?
   Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
   1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
   2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
   3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
   4) uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje;
   5) przedstawiciele poszczególnych zespołów 8‑osobowych zaprezentują na forum klasy uzgodnione w grupie odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Nauczyciel wyświetla symulację interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy: uczniowie porównują mechanizm pobudzenia receptorów aparatu przedsionkowego w czasie ruchu liniowego i ruchu wahadłowego, a następnie określają skutki tego pobudzenia. Następnie, pracując w parach, wykonują polecenie nr 2 (przygotowują uzasadnienie swojej odpowiedzi na pytanie: „Jak sądzisz, czy mechanizm pobudzenia receptorów aparatu przedsionkowego podczas ruchu wahadłowego i ruchu rotacyjnego (obrotowego) jest podobny?”).

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne nr 7 (polegające na określeniu, czy chorobę lokomocyjną należy traktować jako chorobę narządu równowagi) i nr 8 (polegające na zaproponowaniu czynności prowadzącej do zmniejszenia dolegliwości wywołanych przez kinetozę), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 6 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o sformułowanie odpowiedzi, dlaczego niektóre osoby uwielbiają zabawę na karuzeli, a inne jej unikają. Następnie nauczyciel wyjaśnia ewentualne wątpliwości uczniów związane z tematem lekcji.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 3 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Multimedium zamieszczone w sekcji „Symulacja interaktywna” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.