Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Arystoteles: poetyka i estetyka

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz poglądy Arystotelesa na temat sztuki, jej funkcji i wartości.

• Przeanalizujesz pojęcia mimesis, katharsis i pojęcie piękna.

• Rozstrzygniesz, czy za pomocą powyższych pojęć da się opisać sztukę współczesną, i sprawdzisz, jak zasady Poetyki funkcjonują w popkulturze.

• Wyrazisz własne zdanie o istocie piękna i mimesis.

Cele operacyjne. Uczeń:

• przedstawia Arystotelesowskie poglądy na sztukę;

• operuje pojęciami: mimesis, katharsis i piękno;

• odnosi pojęcia i reguły opisane w Poetyce do sztuki współczesnej;

• formułuje własne definicje piękna i mimesis.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• pytanie problemowe;

• audiobook;

• film edukacyjny;

• mapa myśli;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Arystoteles: poetyka i estetyka”. Uczniowie mają zapoznać się z treściami w sekcji „Przeczytaj” i przygotować prezentację, w której przedstawią przykłady ilustrujące zagadnienia związane z tematem lekcji.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Audiobook”.

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie, wyświetla temat lekcji oraz cele. Wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji i na tej podstawie dobiera uczniów w pary. Prosi o przygotowanie pytań związanych z wyświetlonym tematem zajęć i udostępnionym przed zajęciami e‑materiałem. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem lekcji? Omówienie pytań przygotowanych przez uczniów, dyskusja wstępna.

3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Jak na temat sztuki wypowiadał się Arystoteles? Jakie wskazywał jej funkcje oraz wartości?

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czym według ciebie jest piękno? Następnie informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgów, i jeśli to konieczne, wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania.
   Uczniowie podają swoje propozycje. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Nauczyciel prosi uczniów, aby porównali swoje propozycje z informacjami zamieszczonymi na tablicy.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”, a następnie odczytuje polecenie: Zapoznaj się z treścią audiobooka i odpowiedz na pytanie: Co łączy ze sobą filozofię i sztukę? Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.
   Następnie nauczyciel wyświetla na tablicy polecenie: Spróbuj wymienić dzieła odbiegające od starożytnego kanonu i określ, czym jest piękno, za pomocą własnej definicji. Uczniowie pracują w parach.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film edukacyjny”. Każdy uczeń indywidualnie rozważa polecenie 2. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani i chętni uczniowie przedstawiają swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne z sekcji „Film edukacyjny”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

5. Uczniowie, na podstawie zebranego w domu materiału, podają na forum klasy własne przykłady ilustrujące poruszane w poleceniach i ćwiczeniach zagadnienia. Wspólna dyskusja nad trafnością i zastosowaniem przykładów.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla pytanie otwarte z e‑materiału, a uczniowie ponownie na nie odpowiadają, zapisując swoje wnioski. Nauczyciel wybiera najciekawsze odpowiedzi, porównuje je z poprzednimi i prosi ich autorów o komentarz.

2. Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie zajęć z uwzględnieniem nabytych kompetencji.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują pracę domową zawartą w sekcji „Film edukacyjny”: Jak uważasz, jakie zmiany w postrzeganiu sztuki i piękna zawdzięczamy Arystotelesowi? Przywołaj argumenty i przykłady, które uzasadnią twoje stanowisko

Materiały pomocnicze:

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 1, Warszawa 2005.

• Dzieła plastyczne oraz instalacje, np. Marcela Duchampa, Josepha Kosutha, Romana Opałki, Marka Rothko, Ai Weiweia, Władysława Hasiora, Tadeusza Kantora.

• Walczak P., Metody aktywizujące w nauczaniu filozofii, w: „Analiza i egzystencja” 10 (2009).

• Niemirowski T., Co to znaczy „nauczać filozofii”?, w: „Forum Pedagogiczne” 1(2015).

• Lipman M., Sharp A., Oscanyan F., Filozofia w szkole, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Warszawa 1997.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.