SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Zróżnicowanie wielkości stopnia geotermicznego na Ziemi

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

1) wyjaśnia związek budowy wnętrza Ziemi z ruchem płyt litosfery i jego wpływ na genezę procesów endogenicznych.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje stopień geotermiczny,

• określa zróżnicowanie wielkości stopnia geotermicznego na Ziemi,

• wskazuje czynniki różnicujące wielkość stopnia geotermicznego,

• wyjaśnia znaczenie stopnia geotermicznego na Ziemi dla gospodarki człowieka,

• oblicza temperaturę w wybranych miejscach skorupy ziemskiej.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, burza mózgów, mapa mentalna, metody operatywne (praca z e‑materiałem, praca z mapą)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach

Środki dydaktyczne; tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, atlas, mapa fizyczna Europy i świata, arkusze papieru, pisaki, ewentualnie podręcznik

Materiały pomocnicze

Książkiewicz M., Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979.

Szczepanik T., Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1977, s. 35–36.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – pogadanka na temat głębokości wydobycia surowców mineralnych.

• Nauczyciel podaje temat lekcji i jej cele.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel przedstawia wykres zmian temperatury wraz ze zmianą głębokości (grafika w części „Przeczytaj” e‑materiału), prosi o analizę i wyciągnięcie wniosków – jak zmienia się temperatura wraz ze zmianą głębokości w przypowierzchniowych warstwach Ziemi (do głębokości 20 m), a jak na większych głębokościach? Uczniowie wspólnie analizują występowanie różnych temperatur na różnych głębokościach, rozmawiają o tempie zmian temperatury.

• Wprowadzenie pojęcia stopnia geotermicznego – nauczyciel prosi o przedstawienie definicji na podstawie e‑materiału, następnie uczniowie szukają przykładów wartości stopnia geotermicznego w różnych miejscach na Ziemi (e‑materiał lub inne dostępne źródło).

• Uczniowie wyszukują dane miejsca w atlasie, wskazują je również na mapie fizycznej świata.

• Burza mózgów – przyczyny występowania na Ziemi różnych wartości stopnia geotermicznego.

• Uczniowie zapisują na tablicy podawane przyczyny (nauczyciel weryfikuje, ewentualnie podpowiada).

• Nauczyciel wyjaśnia terminy, które pojawiają się w trakcie rozmowy (nauczyciel sam może wskazywać niektóre nazwy, uczniowie nie muszą jeszcze znać wszystkich z nich): np. tarcze i platformy kontynentalne, rowy oceaniczne, młode góry fałdowe, wulkanizm.

• Następnie nauczyciel prosi uczniów, aby pracując w parach, zapoznali się z grafiką interaktywną w e‑materiale.

• Krótka dyskusja na temat wartości i przyczyn zróżnicowania stopnia geotermicznego w podanych miejscach w Europie i na świecie (utrwalenie przyczyn zróżnicowania wartości stopnia geotermicznego).

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy (każda otrzymuje arkusz papieru) – zadaniem uczniów jest opracowanie mapy myśli na temat: „W jakim celu ludziom może się przydać znajomość stopnia geotermicznego?”.

• Uczniowie mogą korzystać z różnych źródeł informacji, nauczyciel kontroluje pracę, wspiera w razie potrzeby.

• Po upływie określonego przez nauczyciela czasu uczniowie prezentują na forum klasy swoje mapy myśli.

• Możliwa krótka dyskusja i podsumowanie pracy grup.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń z e‑materiału (dobrze byłoby, gdyby uczniowie indywidualnie wykonali wszystkie ćwiczenia), nauczyciel wspomaga uczniów w trudniejszych zadaniach.

• Nauczyciel ocenia pracę i zaangażowanie uczniów podczas lekcji; podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami.

• Nauczyciel pyta o ewentualne trudności i o to, co było nową wiedzą dla uczniów, co było im znane, do czego mogą wykorzystać poznany na lekcji materiał.

Praca domowa

(polecenie podobne do polecenia 3. z części „Przeczytaj” e‑materiału)

• Oblicz i porównaj temperatury w kopalni na Węgrzech i w Polsce na głębokości 550 m. Przyjmij średnie roczne temperatury powietrza – w Polsce +7°C, a na Węgrzech +10°C. Stopień geotermiczny dla Polski to 47 m, a dla Węgier 15 m. Przedstaw wnioski ważne z punktu widzenia pracy górników.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafikę interaktywną można wykorzystać na lekcji z zakresu rozszerzonego dotyczącej wód podziemnych i źródeł – ich występowania i znaczenia gospodarczego (IV. 3). Grafikę interaktywną można wykorzystać na lekcji powtórzeniowej z zakresu podstawowego, z działu V („Litosfera”).