Autor: Anna Juwan

Temat: Cechy aromorfotyczne paprotników

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym jest aromorfoza, i podasz jej przykład.

• Opiszesz najważniejsze cechy aromorfotyczne paprotników.

• Wyjaśnisz związek wybranych cech paprotników z opanowaniem środowiska lądowego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• mapa myśli;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze papieru, flamastry.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Cechy aromorfotyczne paprotników”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

2. Uczniowie przypominają sobie informacje o paprotnikach jako pierwszych organowcach.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Prosi wybranego ucznia o przeczytanie pytania znajdującego się we wprowadzeniu wyświetlonym na tablicy: „Jakie cechy pozwoliły paprotnikom na osiągnięcie kolejnego etapu ewolucyjnego?” i rozpoczęcie rozmowy na podstawie przeczytanego przed lekcją tekstu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj” zapisują na kartkach minimum pięć pytań dotyczących tematu lekcji. Przedstawiają propozycje pytań nauczycielowi, który w razie potrzeby odrzuca niektóre z nich lub proponuje nowe (np. by się nie powtarzały). Uczniowie wybierają 25 pytań, które zostają umieszczone w urnie. Następnie dzielą się na 5 grup, losują 5 pytań z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Mapa pojęć. Uczniowie, pracując w parach, tworzą mapy pojęć związane z tematem lekcji i na podstawie treści z sekcji „Przeczytaj”.

3. Praca z multimedium („Mapa myśli”). Uczniowie zapoznają się z materiałem udostępnionym przez nauczyciela, weryfikując swoje mapy myśli. W razie potrzeby uzupełniają je.

4. Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 1: „Wyjaśnij, dlaczego paprotniki należą do roślin naczyniowych”. Uczniowie wykonują je w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie nr 7 w sekcji „Sprawdź się” (w którym mają za zadanie wyjaśnić – na podstawie ilustracji i opisu – dlaczego obecność wiązek przewodzących jest jednym z warunków osiągania dużych rozmiarów przez sporofity paprotników), a następnie porównują swoją odpowiedź z kolegą lub koleżanką.

6. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić dlaczego w kontekście występowania potencjalnych mutacji genetycznych bezpieczniejszy dla roślin jest jak najmniejszy gametofit, uwzględniając ploidalność obu pokoleń oraz prawdopodobne skutki), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

2. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 2 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Mapa myśli” na innych zajęciach poświęconych ewolucji paprotników (np. „Paprotniki – pierwsze organowce lądowe”).