Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Absolut w filozofii starożytnej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• definiuje pojęcie absolutu;

• charakteryzuje pojęcie absolutu w ujęciu Platona, Arystotelesa, stoików i Plotyna;

• analizuje wybrane fragmenty dzieł filozofów starożytnych dotyczących absolutu.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby zastanowili się nad odpowiedziami na pytania zadane we wprowadzeniu:
   – Czy istnieje jakiś byt doskonały, niezależny od innych bytów, pierwotny wobec wszystkiego, co istnieje? Byt najwyższy, wieczny i niezmienny?
   – Czy za światem stoi jakaś nadrzędna rzeczywistość? A może ukrywa się ona w zjawiskach świata? Czy też może byt ogranicza się do materii – tej rzeczywistości, która daje się poznawać zmysłami, zmienia się i jest nietrwała, ale jest jedynym, co dane w naszym doświadczeniu?

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie odpowiedzi na pytania zawartych we wprowadzeniu, które uczniowie przygotowali w domach.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie. Nauczyciel może wybrać jedno z pytań do zadania domowego.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Mapa myśli”, a następnie czyta polecenia:
   – Na podstawie mapy myśli wymień cechy wspólne w rozumieniu bytu absolutnego w filozofii starożytnej.
   – W odniesieniu do mapy myśli omów pojęcie absolutu jako źródła rzeczywistości materialnej w filozofii starożytnej.
   Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych – i będą to robić wspólnie. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie ochotnik udziela odpowiedzi. Reszta uczniów ustosunkowuje się do niej, proponując swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformę nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Każdy uczeń ma dokończyć zdanie, odwołując się do wyświetlonych treści: Zaczynam się zastanawiać…

Praca domowa:

1. Wybierz jedną ze szkół filozoficznych przedstawionych w e‑materiale i przygotuj plakat, na którym przedstawisz, w jaki sposób pojmowali absolut ich przedstawiciele.

Materiały pomocnicze:

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 1, Warszawa 2005.

• Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 1‑5, tłum. Edward Iwo Zieliński, Lublin 1999.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.