Imię i nazwisko autora:

Tomasz Cap

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Izotopy, izotony i izobary

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
2) posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych;
7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach.
XI. Fizyka jądrowa. Uczeń:
1) posługuje się pojęciami pierwiastek, jądro atomowe, izotop, proton, neutron, elektron do opisu składu materii; opisuje skład jądra atomowego na podstawie liczb masowej i atomowej.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
2) posługuje się materiałami pomocniczymi, w tym tablicami fizycznymi i chemicznymi oraz kartą wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych;
7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach.
XII. Elementy fizyki relatywistycznej i fizyka jądrowa. Uczeń:
5) posługuje się pojęciami pierwiastek, jądro atomowe, izotop, proton, neutron, elektron do opisu składu materii; opisuje skład jądra atomowego na podstawie liczb masowej i atomowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. posługuje się pojęciami: liczba masowa, liczba atomowa i liczba neutronowa;

2. rozróżnia pojęcia: izotop, izoton, izobar;

3. stosuje symboliczny zapis składu jądra atomowego.

Strategie nauczania:

formative feedback - kształtującej (uczącej) informacji zwrotnej lub oceniania kształtującego

Metody nauczania:

wykład informacyjny, rozwiązywanie zadań rachunkowych

Formy zajęć:

praca indywidualna, praca w parach

Środki dydaktyczne:

rzutnik lub ekran do wyświetlania multimedium

Materiały pomocnicze:

-

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel sprawdza wiedzę wyjściową uczniów, pytając o to, jak zbudowany jest atom oraz jądro atomowe. Nauczyciel przypomina pojęcie pierwiastka chemicznego i pokazuje sposób uszeregowania pierwiastków w układzie okresowym. Nauczyciel wprowadza pojęcia liczby atomowej, liczby masowej i liczby neutronowej, i wyjaśnia, co reprezentują te liczby. Nauczyciel wprowadza zapisy składu jądra atomowego w postaci Indeks górny A^AX, Indeks górny A^AIndeks dolny Z_ZX i Indeks górny A^AIndeks dolny Z_ZXIndeks dolny N_N.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel zapisuje kilka wybranych jąder atomowych i pyta uczniów, na jakie grupy i podgrupy ze względu na skład można je podzielić. Nauczyciel wprowadza pojęcia, takie jak nuklidy, izotopy, izotony i izobary.
Nauczyciel prosi uczniów o rozwiązanie zadań 2 i 3 z zestawu ćwiczeń i sprawdza, czy uczniowie zrozumieli wprowadzone pojęcia.
Nauczyciel mówi uczniom, że znanych jest obecnie 118 pierwiastków i że wiele z nich posiada nawet do kilkudziesięciu izotopów. Pokazuje uczniom tablicę nuklidów i wyjaśnia różnicę pomiędzy izotopami stabilnymi i radioizotopami. Nauczyciel mówi uczniom, jakie mniej więcej są zakresy liczb masowych w obszarze lekkich i ciężkich pierwiastków.
Nauczyciel omawia skład izotopowy wodoru, wprowadzając symbole używane do oznaczania deuteru i trytu.

Uczniowie oglądają film samouczek i wykonują powiązane z nim polecenia. 
Nauczyciel prosi uczniów o rozwiązanie w parach zadań 5 i 6 z zestawu ćwiczeń dotyczących izobarów i izotonów. Nauczyciel komentuje wyniki zadań 5 i 6 i wprowadza pojęcie jąder lustrzanych. Następnie razem z uczniami rozwiązuje zadanie 8 z zestawu ćwiczeń.

Faza podsumowująca:

Na koniec zajęć nauczyciel pokazuje na tablicy nuklidów, jak układają się na niej izotopy, izobary, izotony i jądra lustrzane.

Praca domowa:

W ramach powtórzenia i utrwalenia wiadomości uczniowie rozwiązują zadania: 1, 4 i 7 z zestawu ćwiczeń.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Multimedium bazowe uczniowie mogą wykorzystać do powtórzenia i utrwalenia wiadomości.