Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Funkcje jonów żelaza w organizmie człowieka.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń:

1) pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno‑komunikacyjnych.

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;
2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia główne funkcje jonów żelaza w organizmie człowieka;

• omawia budowę hemoglobiny oraz jej funkcje;

• określa wpływ niedoboru jonów żelaza na organizm;

• wymienia białka odpowiedzialne za gospodarkę jonów żelaza oraz ich funkcje.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• tworzenie chmury wyrazowej;

• analiza materiałów źródłowych;

• film edukacyjny;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika gadająca ściana;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfony, tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak;

• rzutnik multimedialny;

• aplikacja Mentimeter.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału. Podaje również  wyjaśnienie, że sformułowanie typu „wątróbka zawiera żelazo”, to potoczne stwierdzenie – ale mało precyzyjne.

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Tworzenie chmury wyrazowej wokół funkcji jonów żelaza. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z zastosowaniem smartfonów/tabletów.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na trzy grupy, rozdaje arkusze papieru A3, mazaki. Zadaniem każdej grupy będzie:

• grupa 1: Jaka jest rola jonów żelaza w organizmie?

• grupa 2: Jakie są skutki nadmiaru i niedoboru jonów żelaza?

• grupa 3: Jakie związki białkowe biorą udział w gospodarce jonów żelaza w organizmie? Jakie pełnią one funkcje?

Uczniowie mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Po wyznaczonym czasie przedstawiciele poszczególnych grup prezentują efekty pracy na forum klasy z wykorzystaniem techniki gadająca ściana. Nauczyciel weryfikuje pod względem merytorycznym wypowiedzi uczniów.

3. Multimedium bazowe. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film edukacyjny prezentujący treści dotyczące hemoglobiny i mioglobiny. Następnie uczniowie układają jak najwięcej pytań do filmu. Jeżeli do jakiegoś pytania nie ma odpowiedzi w filmie, sami zastanawiają się nad nią i z pomocą nauczyciela odpowiadają na nie.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów poprzez zadawanie pytań: jaka jest rola jonów żelaza w organizmie? Jak się objawia wpływ niedoboru jonów żelaza w organizmie? Czym skutkuje nadmiar jonów żelaza w organizmie? Jakie znasz związki kluczowe w gospodarce jonów żelaza?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałam/łem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny będzie przydatnym multimedium do samodzielnej nauki w domu podczas przygotowywania się do lekcji czy pracy kontrolnej. Może być wykorzystanie w ramach metody odwróconej lekcji. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać zasoby filmu do uzupełnienia luk kompetencyjnych. Medium może być również wykorzystane na lekcji biologii.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jaka jest rola jonów żelaza w organizmie?

• Jak się objawia wpływ niedoboru jonów żelaza w organizmie?

• Czym skutkuje nadmiar jonów żelaza w organizmie?

• Jakie znasz związki kluczowe w gospodarce jonów żelaza?

2. Nauczyciel przygotowuje: arkusze papieru A3, mazaki, glutaki.