Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Funkcje jonów żelaza w organizmie człowieka.
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Poziom podstawowy i rozszerzony
Wymagania ogólne
I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń:
1) pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno‑komunikacyjnych.
II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:
1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;
2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wymienia główne funkcje jonów żelaza w organizmie człowieka;
omawia budowę hemoglobiny oraz jej funkcje;
określa wpływ niedoboru jonów żelaza na organizm;
wymienia białka odpowiedzialne za gospodarkę jonów żelaza oraz ich funkcje.
Strategie nauczania:
asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
tworzenie chmury wyrazowej;
analiza materiałów źródłowych;
film edukacyjny;
dyskusja dydaktyczna;
ćwiczenia uczniowskie;
technika gadająca ściana;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu/smartfony, tablety;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak;
rzutnik multimedialny;
aplikacja Mentimeter.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału. Podaje również wyjaśnienie, że sformułowanie typu „wątróbka zawiera żelazo”, to potoczne stwierdzenie – ale mało precyzyjne.
Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Tworzenie chmury wyrazowej wokół funkcji jonów żelaza. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z zastosowaniem smartfonów/tabletów.
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel dzieli losowo uczniów na trzy grupy, rozdaje arkusze papieru A3, mazaki. Zadaniem każdej grupy będzie:
grupa 1: Jaka jest rola jonów żelaza w organizmie?
grupa 2: Jakie są skutki nadmiaru i niedoboru jonów żelaza?
grupa 3: Jakie związki białkowe biorą udział w gospodarce jonów żelaza w organizmie? Jakie pełnią one funkcje?
Uczniowie mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Po wyznaczonym czasie przedstawiciele poszczególnych grup prezentują efekty pracy na forum klasy z wykorzystaniem techniki gadająca ściana. Nauczyciel weryfikuje pod względem merytorycznym wypowiedzi uczniów.
Multimedium bazowe. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film edukacyjny prezentujący treści dotyczące hemoglobiny i mioglobiny. Następnie uczniowie układają jak najwięcej pytań do filmu. Jeżeli do jakiegoś pytania nie ma odpowiedzi w filmie, sami zastanawiają się nad nią i z pomocą nauczyciela odpowiadają na nie.
Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów poprzez zadawanie pytań: jaka jest rola jonów żelaza w organizmie? Jak się objawia wpływ niedoboru jonów żelaza w organizmie? Czym skutkuje nadmiar jonów żelaza w organizmie? Jakie znasz związki kluczowe w gospodarce jonów żelaza?
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:
Przypomniałam/łem sobie, że...
Co było dla mnie łatwe...
Czego się nauczyłam/łem...
Co sprawiało mi trudność...
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Film edukacyjny będzie przydatnym multimedium do samodzielnej nauki w domu podczas przygotowywania się do lekcji czy pracy kontrolnej. Może być wykorzystanie w ramach metody odwróconej lekcji. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać zasoby filmu do uzupełnienia luk kompetencyjnych. Medium może być również wykorzystane na lekcji biologii.
Materiały pomocnicze:
1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Jaka jest rola jonów żelaza w organizmie?
Jak się objawia wpływ niedoboru jonów żelaza w organizmie?
Czym skutkuje nadmiar jonów żelaza w organizmie?
Jakie znasz związki kluczowe w gospodarce jonów żelaza?
Nauczyciel przygotowuje: arkusze papieru A3, mazaki, glutaki.