Scenariusz zajęć

Autor: Anna Daniewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: Badanie właściwości fizycznych litowców

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

X Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

3) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne metali grup 1. i 2.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia i opisuje właściwości fizyczne litowców;

• porównuje właściwości fizyczne litowców;

• klasyfikuje litowce do metali lekkich;

• przeprowadza doświadczenie, w którym bada wybrane właściwości fizyczne litowców.

Strategia nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• technika zdań podsumowujących;

• eksperyment uczniowski.

Formy zajęć:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu lub smaartfony/tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• aplikacja Mentimeter;

• podręczniki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania: Jakie zastosowanie mają związki litu? Które pierwiastki z grupy litowców mają istotne znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego człowieka?  Czy wiecie, jakie właściwości fizyczne mają litowce?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

3. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Eksperyment chemiczny: „Badanie właściwości fizycznych litowców”. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na grupy. Zadaniem każdej z grup jest wykonanie doświadczenia, w którym sformułują pytanie badawcze, hipotezę, zbadają wybrane właściwości fizyczne litu i sodu (polecenie 1 zawarte w e‑materiale), zapiszą obserwacje i wnioski. Nauczyciel rozdaje uczniom przygotowany sprzęt i szkło laboratoryjne, odczynniki chemiczne oraz karty pracy, które wypełniają indywidualnie. Prowadzący zajęcia monitoruje przebieg pracy uczniów, wspiera ich. Po ustalonym czasie, chętni uczniowie prezentują efekty pracy grup na forum klasy. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność wypowiedzi kolegów.

2. Uczniowie pracują w parach. Otrzymują tabelę z wartościami gęstości, temperatury topnienia oraz temperatury wrzenia litowców. Ich zadaniem jest porównanie właściwości fizycznych litowców. Uczniowie podejmują decyzję, czy litowce należą do metali lekkich czy ciężkich i chętny uczeń udziela odpowiedzi na forum klasy, z podaniem argumentacji.

3. Nauczyciel odsyła uczniów do symulacji interaktywnej – praca w parach. Uczniowie wykonują zawarte tam ćwiczenia.

4. Uczniowie analizują mapę myśli ukazującą właściwości fizyczne litowców i porównują z wynikami swojej pracy wg pkt. 1 i 2.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel podsumowuje informacje przedstawione przez uczniów. Następnie sprawdza ich wiedzę. Nauczyciel może przygotować quiz z zastosowaniem aplikacji Kahoot! lub Quizizz z zastosowaniem smartfonow/tabletów lub uczniowie odpowiadają na pytania:

• Jakie właściwości fizyczne posiadają litowce?

• Jak zmienia się gęstość w obrębie grupy litowców?

• Czy litowce należą do metali lekkich? Dlaczego?

• Który pierwiastek z grupy litowców jest najcięższy?

• Jaki jest zakres gęstości metali lekkich?

2. Jako podsumowanie nauczyciel zadaje uczniom pytania

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Czego dziś się nauczyłem/łam...

• Co było dla mnie łatwe...

• Co sprawiło mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji lub przed wykonaniem ćwiczeń dołączonych do medium. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach): Jakie właściwości fizyczne posiadają litowce? Jak zmienia się gęstość w obrębie grupy litowców? Czy litowce należą do metali lekkich? Dlaczego? Który pierwiastek z grupy litowców jest najcięższy? Jaki jest zakres gęstości metali lekkich?

2. Karty pracy:

3. Tabela z wartościami gęstości, temperatury topnienia i wrzenia litowców: