Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Maćkowska
Przedmiot: Filozofia
Temat: Czy wiedza może być pewna?
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Objaśnisz istotę sporu o możliwość zdobycia wiedzy pewnej.
Przedstawisz postaci epistemologicznego absolutyzmu, w tym dogmatyzm.
Omówisz pojęcia: „sceptycyzm” i „hipotetyzm” jako odmiany relatywizmu poznawczego.
Przeanalizujesz fragmenty tekstów filozoficznych dotyczących sporu pomiędzy absolutyzmem a relatywizmem poznawczym.
Cele operacyjne. Uczeń:
wyjaśnia istotę sporu o możliwość zdobycia wiedzy pewnej;
rozumie, czym jest epistemologiczny absolutyzm, w tym dogmatyzm;
objaśnia, czym jest sceptyzcym i hipotetyzm w kontekście relatywizmu poznawczego;
analizuje fragmenty tekstów filozoficznych dotyczących sporu pomiędzy absolutyzmem a relatywizmem poznawczym.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
schemat;
praca z tekstem.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Przedstawienie wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika tematu lekcji i celów zajęć. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Prosi wybranego ucznia o przeczytanie pytań znajdujących się we wprowadzeniu do e‑materiału:
– Czy możemy osiągnąć pewną wiedzę o świecie?
– Czy jesteśmy w stanie dotrzeć do prawdy?
– A jeśli tak – jakie warunki trzeba spełnić, by nasze poznanie doprowadziło nas do bezwzględnej wiedzy o rzeczywistości? Gdzie leży źródło tej wiedzy?
– Czy istnieją takie twierdzenia, które są niepodważalne?
Rozpoczęcie dyskusji na podstawie przeczytanego przed lekcją tekstu. Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie. Nauczyciel może wybrać jedno z pytań do zadania domowego.
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Schemat interaktywny”, a następnie odczytuje polecenia:
– Na podstawie schematu omów konsekwencje absolutyzmu i relatywizmu poznawczego.
– W odniesieniu do schematu przedstaw różnice pomiędzy dogmatyzmem a sceptycyzmem.
Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 1‑4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenia 5‑8 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Martens E., Dydaktyka filozoficzna, w: „Edukacja Filozoficzna” 6 (1988).
Baer U., Gry dyskusyjne, Lublin 2000.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Schemat” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.