SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Klasyfikacja jezior ze względu na pochodzenie misy

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

1) Rozumienie specjalistycznych pojęć i posługiwanie się terminami geograficznymi.

2) Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru i dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

2) Analizowanie i wyjaśnianie zjawisk i procesów geograficznych oraz zróżnicowania przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego świata.

4) Formułowanie twierdzeń o prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska przyrodniczego i społeczno‑gospodarczego oraz wzajemnych zależności w systemie przyroda – człowiek – gospodarka.

5) Stawianie pytań, formułowanie i weryfikacja hipotez oraz proponowanie rozwiązań problemów dotyczących środowiska geograficznego.

III. Kształtowanie postaw.

1) Rozwijanie dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna.

3) Rozumienie pozautylitamych wartości elementów środowiska geograficznego i krajobrazów.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

IV. Dynamika procesów hydrologicznych: ruchy wody morskiej, wody podziemne i źródła, ustroje rzeczne, typy jezior.

Uczeń:

5) wyjaśnia powstawanie różnych typów jezior na Ziemi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia klasyfikację jezior ze względu na pochodzenie misy,

• omawia kryteria podziału jezior,

• omawia procesy, które kształtowały misy jeziorne,

• wskazuje regiony występowania jezior o zróżnicowanej genezie,

• dokonuje charakterystyki morfometrycznej misy jeziornej na podstawie planu batymetrycznego.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, metoda projektu

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, atlas, mapy kontynentów w postaci cyfrowej, plany batymetryczne jezior, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Bajkiewicz‑Grabowska E., Mikulski Z., Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.

Górniak A., Kajak Z., Hydrobiologia, limnologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Sprawdzenie zadania domowego.

• Przedstawienie celów lekcji.

• Krótkie omówienie (przypomnienie) procesów geologicznych i morfologicznych prowadzących do powstania różnych rodzajów mis jeziornych – rozmowa, pytania, odpowiedzi.

Faza realizacyjna

• Prośba do uczniów o przeczytanie wstępu do e‑materiału.

• Podział uczniów na grupy (liczebność określa nauczyciel), omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest opracowanie schematu obrazującego relacje przyczynowo‑skutkowe między procesami zachodzącymi w środowisku a powstającymi w efekcie ich oddziaływania misami jeziornymi o zróżnicowanych kształtach i wielkości.

• Przypisanie poszczególnym grupom określonego typu jezior – każda grupa analizuje jeziora o odmiennej genezie.

• Rozdanie grupom planów batymetrycznych przykładowych jezior odpowiadających analizowanemu typowi, uwzględnionych w e‑materiale (lub innych, wybranych przez nauczyciela).

• Kilkuminutowa dyskusja uczniów w grupach (burza mózgów), w której wykorzystane zostaną informacje, schematy, ilustracje zawarte w e‑materiale, służąca identyfikacji możliwych przyczyn powstawania mis jeziornych o określonym kształcie i wielkości, właściwych dla analizowanego typu jezior; sporządzenie schematu (wykresu).

• Prezentacja przy tablicy schematów przygotowanych przez poszczególne grupy uczniów – po każdej prezentacji dyskusja z udziałem wszystkich uczniów.

• Podsumowanie prezentowanych treści mające na celu przedstawienie związków przyczynowo‑skutkowych między wielkością i kształtem mis jeziornych a warunkującymi je czynnikami, w różnych regionach świata, z ewentualnym wyodrębnieniem zależności pośrednich i bezpośrednich.

• Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji i prezentacji.

• Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów pracy.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Podaj pięć przykładów jezior występujących w Twoim regionie i przyporządkuj je do właściwego typu ze względu na pochodzenie misy jeziornej.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia. Nauczyciel może prosić uczniów o zapoznanie się ze schematem interaktywnym przed lekcją i przygotowanie w domu wstępnej analizy przedmiotu lub wykonanie określonych zadań. Podczas fazy realizacyjnej uczniowie w grupach/parach porównują i uzgadniają wyniki swoich analiz i nad nimi dyskutują, a następnie przedstawiają uzgodnioną wersję.

Grafika interaktywna, w części lub całości, może być także wykorzystana podczas lekcji dotyczących zagadnień dynamiki procesów geologicznych i geomorfologicznych, jako przykład ilustrujący np. wybrane formy ukształtowania powierzchni Ziemi (zakres rozszerzony: V. 9). Znajdzie też zastosowanie podczas samodzielnej pracy ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego hydrosfery, zwłaszcza dynamiki procesów hydrologicznych (zakres rozszerzony: IV).