Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Początek zimnej wojny. Żelazna kurtyna

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie takich terminów jak „żelazna kurtyna” oraz „zimna wojna”;

• tłumaczy przyczyny zimnej wojny;

• opisuje, na czym polegały doktryna Trumana oraz plan Marshalla.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu lekcji: „Początek zimnej wojny. Żelazna kurtyna”. Następnie omawia planowany przebieg zajęć, a ich uczestnicy formułują kryteria sukcesu w postaci pytań, na które chcą uzyskać odpowiedź.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Uczniowie powinni nawiązać do zakończenia II wojny światowej i decyzji podjętych podczas konferencji w Jałcie i Poczdamie.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na pięcioosobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Audiobook”). Nauczyciel zapowiada, że uczniowie wysłuchają fragmentu przemówienia Winstona Churchilla z Fulton. Prosi, aby wynotowywali najważniejsze według nich informacje.

3. Po odtworzeniu nagrania wybrana osoba czyta polecenie 2: „Dlaczego Turcja i Persja mogły się czuć zaniepokojone? Opisz, jakie interesy mógł mieć w tych krajach Związek Sowiecki”. Nauczyciel poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Następnie wskazana para (albo zgłaszająca się na ochotnika) przedstawia swoją propozycję odpowiedzi, nauczyciel weryfikuje jej poprawność. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie 3: „Wyjaśnij, o czym mówił Winston Churchill, wspominając o »olbrzymich i niesłusznych wtargnięciach do Niemiec«. Kogo uznawał za winnego takiego przebiegu wydarzeń? Oceń, czy miał rację. Podaj swoje argumenty”.

4. Uczniowie zapoznają się z drugim multimedium – filmem edukacyjnym. Następnie w parach opracowują odpowiedź na polecenie 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”: wyjaśniają, dlaczego Stany Zjednoczone zdecydowały się zaangażować w odbudowę Europy i wesprzeć ją finansowo.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel może zainicjować krótką dyskusję, pytając uczniów, czy zgadzają się z tezą, że zimna wojna była jednym z katalizatorów powstania Unii Europejskiej.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

3. Na zakończenie nauczyciel ocenia pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1, 2 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Historia 1789–1990. Wybór tekstów źródłowych dla szkół średnich, oprac. J. Eisler, M. Sobańska‑Bondaruk, Warszawa 1995.

P. Johnson, Historia świata od roku 1917 do lat 90‑tych, Warszawa 1992.

J. Krasuski, Europa Zachodnia po II wojnie światowej. Dzieje polityczne, Poznań 1990.

W. Laqueur, Historia Europy 1945–1992, tłum. R. Zawadzki, Londyn 1993.

Najnowsza historia świata, t. 1, 1945–1963, pod red. A. Patka, J. Rydla, J.J. Węca, Kraków 2000.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą wykorzystać oba multimedia (zarówno audiobook, jak i film) oraz treść sekcji „Przeczytaj” do przygotowania prezentacji omawiających kwestie żelaznej kurtyny i zimnej wojny. Wówczas w fazie realizacyjnej przedstawiają efekty swojej pracy i wspólnie pracują nad poleceniami do multimediów.