Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Od Prus Zakonnych do Książęcych

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny i skutki ostatniej wojny polsko‑krzyżackiej z lat 1519–1521.

• omawia proces przekształcenia państwa zakonnego w świeckie Prusy Książęce.

• wyjaśnia znaczenie hołdu pruskiego w 1525 r. dla byłego państwa zakonnego oraz dla Polski.

• opisuje losy zakonu krzyżackiego po jego sekularyzacji w XVI wieku.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Od Prus Zakonnych do Książęcych”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat zajęć i cele zawarte we wprowadzeniu, omawia planowany przebieg zajęć.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Uczniowie powinni przypomnieć relacje polsko‑krzyżackie od XIII do końca XV wieku.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na 5‑osobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z pierwszym multimedium („Prezentacja multimedialna”). Uczniowie na podstawie tekstów źródłowych, z którymi zapoznali się wcześniej, wykonują indywidualnie polecenie nr 3: „Określ, który z zapisów II pokoju toruńskiego z pewnością nie był przestrzegany przez mistrzów zakonu krzyżackiego”. Następnie wskazana osoba lub ochotnik udziela odpowiedzi, pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują jej poprawność, mogą dopowiadać istotne informacje.

3. Praca z drugim multimedium („Audiobook + sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z nagraniem. Następnie dzielą się na 4‑osobowe grupy i w nich przygotowują odpowiedzi na polecenie nr 2, opisując proces, który doprowadził do sekularyzacji zakonu krzyżackiego. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Dyskusja. Nauczyciel, nawiązując do polecenia nr 3, zadaje uczniom pytanie: Czy zgadzasz się z ekspertem, iż decyzja Zygmunta Starego dotycząca hołdu lennego złożonego Polsce przez Prusy była słuszna? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje wraz z argumentami. Prowadzący może zorganizować wśród uczniów głosowanie – czy zdaniem uczniów ta decyzja była słuszna, czy nie.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć i ocenia pracę uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Audiobook + Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenie nr 2 dołączone do prezentacji: Wyobraź sobie, że jesteś polskim delegatem wysłanym przez króla do papieża w celu omówienia problemu krzyżackiego u progu XVI wieku. Na podstawie tekstów źródłowych zamieszczonych w multimedium przygotuj mowę oskarżycielską, w której uzasadnisz prawa Królestwa Polskiego do ziem zabranych przez Krzyżaków oraz do zwierzchnictwa nad samym państwem krzyżackim.

Materiały pomocnicze:

K. Mikulski, J. Wijaczka, Historia powszechna. Wiek XVI–XVII, Warszawa 2012.

Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1999.

Wskazówki metodyczne:

Informacje zawarte w prezentacji multimedialnej oraz audiobooku mogą zostać wykorzystane jako źródła w lekcji omawiającej budowę potęgi państwa pruskiego.