Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Środki ochrony roślin

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

5) wskazuje powszechność stosowania środków ochrony roślin oraz zagrożenia dla zdrowia ludzi i środowiska wynikające z nierozważnego ich użycia.

Zakres rozszerzony

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

5) wskazuje powszechność stosowania środków ochrony roślin oraz zagrożenia dla zdrowia ludzi i środowiska wynikające z nierozważnego ich użycia.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • definiuje, czym są środki ochrony roślin;

  • określa cel stosowania środków ochrony roślin;

  • przedstawia podział środków ochrony roślin;

  • kategoryzuje przykłady środków ochrony roślin;

  • ocenia konieczność stosowania środków ochrony roślin.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna;

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja dydaktyczna;

  • pogadanka;

  • analiza materiału źródłowego;

  • mapa pojęć;

  • okienko informacyjne;

  • JIGSAW.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, kreda/marker;

  • rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytanie do dyskusji: Jak uniknąć narażenia na substancje szkodliwe?

  2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytanie: czy pestycyd oznacza to samo, co środek ochrony roślin?

  3. Ustalenie celów. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami określa cele lekcji, które zapisują sobie w portfolio.

Faza realizacyjna:

  1. Powrót do fazy wstępnej. Uczniowie indywidualnie wyszukują wyjaśnienia pojęć: pestycyd i środek ochrony roślin w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”, po czym następuje konfrontacja z wypowiedziami wcześniejszymi uczniów.

  2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej mapę pojęć „Podział pestycydów” zawartą w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj” i omawia ją wspólnie z uczniami.

  3. Nauczyciel wprowadza metodę JIGSAW. Dzieli uczniów na sześć grup. Są to tzw. grupy eksperckie. Każdy uczestnik powinien zostać ekspertem, który w istotny sposób przyczyni się do sukcesu całej grupy. Każdy uczeń występuje w roli uczącego się i nauczającego. Każdej grupie nauczyciel przydziela inne zagadnienie do opracowania w oparciu o e‑materiał w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie każdą grupę pestycydów charakteryzują pod kątem ich postaci występowania, składu chemicznego, ich działania docelowego, drogi wchłaniania do organizmu, ich rozpuszczalności w wodzie i w tłuszczach:

  • I grupa – insektycydy (środki owadobójcze);

  • II grupa – insektycydy fosforoorganiczne;

  • III grupa – insektycydy karbaminowe;

  • IV grupa – insektycydy polichlorowe;

  • V grupa – herbicydy (środki chwastobójcze);

  • VI grupa – fungicydy (środki grzybobójcze).
    Każda grupa zapoznaje się z materiałem w ramach swojego zagadnienia, opracowuje go, wszyscy uczniowie w grupie dyskutują, tłumaczą sobie nawzajem niezrozumiałe kwestie, uczą się. Na umówiony znak, uczniowie tworzą nowe grupy tak, aby w każdej nowej grupie znaleźli się eksperci z wszystkich pozostałych grup.  Eksperci kolejno relacjonują to, czego nauczyli się w swoich pierwotnych grupach, czyli ekspert I grupy uczy pozostałych tego, czego się nauczył sam przed chwilą, po czym do głosu przechodzi ekspert grupy II, ekspert grupy III, itd. Uczący uczniowie przekazują wiedzę pozostałym uczniom, aż do wyczerpania materiału. Każda z grup w ten sposób zapoznaje się z całym materiałem przewidzianym do realizacji na danej jednostce lekcyjnej. Eksperci wracają do swoich pierwotnych grup, konfrontują zdobytą wiedzę, uzupełniają, sprawdzają, czy wszyscy nauczyli się wszystkiego.

  1. Nauczyciel proponuje uczniom pracę do sekcji „Analiza danych” w e‑materiale. Analizują dane w parach, a następnie zawarte tam ćwiczenia. Po wykonaniu ćwiczeń, chętne osoby prezentują efekty pracy na forum, pozostali mogą włączać się do dyskusji i wypowiadać swoje wnioski.

Faza podsumowująca:

Okienko informacyjne – forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na cztery części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie okienko może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie mogą zaprezentować swoje efekty na forum klasy.

Praca domowa:

Praca dla chętnych – uczniowie przygotowują referaty na wybrany temat: Rolnictwo ekologiczne jako alternatywa zdrowej żywności?; Środki ochrony roślin a zmiany w środowisku.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Mapę pojęciową uczniowie mogą wykorzystać podczas przygotowania się do lekcji czy pracy kontrolnej.

Materiały pomocnicze:

Linki dla zainteresowanych uczniów z dostępnością dn. 18.03.2021:

  • http://ojs.pum.edu.pl/pomjlifesci/article/viewFile/403/306

  • https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/bezpieczenstwo-obrotu-srodkami-ochrony-roslin.html

  • https://www.greenpeace.org/static/planet4-poland-stateless/2019/06/67c89442-67c89442-raport_wplyw_pestycydow_na_zdrowie.pdf

Analiza danych