Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Arystoteles: zagadnienia polityczne

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• pozna postać Arystotelesa i jego poglądy na temat genezy państwa;

• przedstawi stworzoną przez Arystotelesa klasyfikację i typologię ustrojów państwowych.

• zrekonstruuje Arystotelesowską koncepcję człowieka rozumianego jako zoon politikon (zwierzę polityczne).

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana;

• audiobook;

• esej filozoficzny.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Audiobook”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 5 z sekcji „Sprawdź się”: Na podstawie cytatu stwórz definicję państwa według Arystotelesa. Ochotnicy odczytują gotowe rozwiązania.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie. Nauczyciel może wybrać jedno z pytań do zadania domowego.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Wybrany uczeń odczytuje treść polecenia:
   Zapoznaj się z tekstem i uzupełnij mapę myśli odpowiedziami na pytania:
   1. Co jest celem państwa według Arystotelesa?
   2. Jaka jest geneza państwa według filozofa?
   3. Jak Arystoteles uzasadnia stworzoną przez siebie koncepcję człowieka, rozumianego jako zoon politikon (zwierzę polityczne) i jak ją rozumie? Jak to przejawia się we wspólnocie państwowej?
   Klasa dzieli się na grupy i opracowuje propozycje odpowiedzi. Przedstawiciel wskazanej grupy prezentuje propozycję rozwiązania zadania, a pozostali uczniowie komentują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedzi uczniów, udzielając im informacji zwrotnej.

3. Prowadzący zajęcia pyta uczniów, czy Arystotelesowska filozofia polityki jest odrzuceniem platońskiej idei państwa, czy też w swej istocie kontynuuje sposób ujęcia problematyki zaproponowany przez twórcę Akademii.

4. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie nr 6, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli.

2. Na koniec nauczyciel pyta uczniów, dlaczego Arystoteles uważał demokrację za zwyrodniały ustrój polityczny. Prosi ich też o ustosunkowanie się do opinii filozofa.

3. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz esej, który byłby rozwinięciem następującej myśli Arystotelesa: (…) człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie, taki zaś, który z natury, a nie przez przypadek, żyje poza państwem, jest albo nędznikiem, albo nadludzką istotą…

Materiały pomocnicze:

• Voegelin E., Arystoteles, tłum. M.J. Czarnecki, Warszawa 2011.

• Gołoś M., Arystoteles – zoon politikon, „Społeczeństwo i Edukacja” 2009, nr 2, s. 95–101.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.