Imię i nazwisko autora:

Tomasz Sobiepan

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Jonizacja termiczna gazów

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele kształcenia - wymagania ogólne
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.
Zakres rozszerzony
Treści nauczania - wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
19) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu;
VIII. Prąd elektryczny. Uczeń:
1) opisuje przewodnictwo w metalach, elektrolitach i gazach; wyjaśnia procesy jonizacji w gazach, wskazuje rolę promieniowania, wysokiej temperatury i dużego natężenia pola.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. dowie się, jak przebiega jonizacja termiczna w gazach.

2. pozna zależność stopnia jonizacji gazu od temperatury.

3. zrozumie, dlaczego zależność ta jest właśnie taka.

4. zastosuje zdobytą wiedzę do rozpatrywania zjawisk towarzyszących jonizacji termicznej.

5. dokona syntezy wiedzy dotyczącej jonizacji z wiedzą z zakresu mechaniki, by wyciągać wnioski dotyczące rozważanych zjawisk fizycznych.

Strategie nauczania:

blended‑learning

Metody nauczania:

- burza mózgów,
- dyskusja dydaktyczna.

Formy zajęć:

praca indywidualna

Środki dydaktyczne:

Dla każdego ucznia:
komputer z dostępem do Internetu, z zainstalowanym systemem konferencyjnym zawierającym wspólny czat i tablicę (np. Teams, Zoom).

Materiały pomocnicze:

niniejszy e‑materiał

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Zaciekawienie uczniów: wyświetlenie przez nauczyciela kilku zdjęć płomieni i gwiazd - wszędzie tam znajduje się gaz, który został zjonizowany dzięki bardzo wysokiej temperaturze.

Przedstawienie celów do osiągnięcia na lekcji: nauczyciel wyświetla na tablicy swoją propozycję celów do osiągnięcia (cele operacyjne, podane powyżej). Jeśli uczniowie chcą coś do niej dodać, zapisują to, a ekran zostaje zachowany do późniejszego wykorzystania.

Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów: nauczyciel prosi, by przez 5 minut uczniowie, wykorzystując dowolne sposoby (np. dyskusję, wyszukiwanie informacji w Internecie, przegląd notatek), przypomnieli sobie, co to jest gaz oraz na czym polega zjawisko jego jonizacji.

Przykładowe odpowiedzi uczniów:
Gaz - stan skupienia materii, w którym cząsteczki lub atomy mają największą swobodę ruchu, słabo oddziałują ze sobą; gaz zajmuje całą objętość naczynia, ma mniejszą gęstość niż ciecz i ciało stałe;
Jonizacja - zjawisko powstawania jonu z obojętnego atomu lub cząsteczki.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel ogłasza burzę mózgów na czacie: w jaki sposób wzrost temperatury wpływa na zmianę przebiegu procesu jonizacji atomów w gazie.
Faza porządkowania: uczeń, który został wybrany sekretarzem burzy mózgów, zapisuje uzgodnione stwierdzenia na tablicy i wersję ostateczną udostępnia wszystkim, by mieli do niej wgląd w każdej chwili.
Jako podsumowanie tej części lekcji uczniowie przeglądają grafikę interaktywną i wykonują powiązane z nią polecenia.

Uczniowie rozwiązują samodzielnie zadania nr: 1, 4, 5, 6 z części „Sprawdź się”. Mogą zadawać nauczycielowi pytania na czacie, nie mogą zamieszczać tam rozwiązań zadań. Odpowiedzi na pytania udziela nauczyciel lub wybrany uczeń, na prośbę nauczyciela.

Nauczyciel służy wsparciem uczniom, podchodząc do ich stanowisk pracy (dla zachowania dyskrecji, gdy wspiera to uczenie się ucznia).

Faza podsumowująca:

Uczniowie po kolei wpisują na tablicy, czego nauczyli się na dzisiejszej lekcji - każdy po jednym stwierdzeniu, innym, niż już zgłoszone. Na przykład: zrozumiałem, na czym polega jonizacja termiczna; nauczyłem się, jak wyjaśnić wpływ wysokiej temperatury na jonizację gazów; nauczyłem się stosować poznane prawa do rozwiązywania zadań; nauczyłem się współpracy na czacie przy uczeniu się nowych zagadnień. W ostatniej fazie, gdy trudno wymyśleć coś nowego, dopisywać mogą dowolni zgłaszający się uczniowie (otrzymują wtedy pochwały i nagrody od nauczyciela, w wybranej przez niego formie - np. „plusy” za aktywność na lekcji).

Nauczyciel uzgadnia z uczniami stopień realizacji celów lekcji, robiąc notatki na ekranie, na którym cele te zostały zapisane.

Każdy uczeń zapisuje jedną rzecz, którą chce lub potrzebuje jeszcze zrobić, z zakresu tematu i przesyła to w informacji prywatnej do nauczyciela.

Praca domowa:

Uczniowie utrwalają wiedzę i umiejętności zdobyte w czasie lekcji przez rozwiązanie w domu zadań nr: 2, 3, 7, 8 oraz realizują zadania, które sami sobie postawili.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Grafikę interaktywną można wykorzystać także jako wstęp do tematu przed lekcją (np. w strategii odwróconej klasy) lub jako materiał dodatkowy, także dla uczniów z klas z podstawowym zakresem kształcenia.