SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Działalność transportowa i akumulacyjna rzek

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

3) charakteryzuje główne procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport, akumulacja) oraz skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców, lądolodu i mórz oraz wietrzenia.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia działalność transportową rzek,

• omawia działalność akumulacyjną rzek,

• analizuje, rozpoznaje formy powstałe w wyniku działalności transportowej i akumulacyjnej rzek.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: obserwacja pośrednia, dyskusja, mapa myśli, metody operatywne (praca z e‑materiałem, grafiką interaktywną)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, zdjęcia rzek, arkusze papieru

Materiały pomocnicze

Dawydow L.K., Dmitrijewa A.A., Konkina N.G., Hydrologia ogólna, PWN, Warszawa 1979.

Klimaszewski M., Geomorfologia, PWN, Warszawa 1978.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – prosi o zapoznanie się ze wstępem do e‑materiału.

• Następnie nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel wyświetla kilka zdjęć przedstawiających różne rzeki, inicjuje dyskusję: czy każda rzeka może prowadzić działalność transportową i akumulacyjną o takim samym natężeniu, od czego to zależy.

• Nauczyciel dzieli uczniów na sześć grup; każda wybiera lidera, który będzie odpowiadał za pracę grupy, grupy otrzymują arkusze papieru i pisaki do stworzenia mapy mentalnej na temat działalności rzek – trzy grupy mają przedstawić działalność transportową rzek, trzy pozostałe – akumulacyjną.

• Nauczyciel wyjaśnia konieczność przeanalizowania w grupach działalności rzek w różnych biegach (górny, środkowy, dolny); przypomina, jak tworzymy mapę mentalną.

• Uczniowie pracują w grupach – korzystając z dostępnych źródeł informacji (głównie podręcznik, e‑materiał), tworzą mapę myśli do wyznaczonej działalności rzek.

• Po upływie określonego przez nauczyciela czasu uczniowie trzech grup (pracujących nad tym samym procesem) siadają razem, uzupełniają swoje mapy myśli, następnie przyczepiają wybraną pracę na tablicy, prezentując pozostałej części klasy wybrany proces – pierwsi prezentują transportową działalność rzek, następni - akumulacyjną.

• Uczniowie współpracują, uzupełniając swoje wypowiedzi, nauczyciel ewentualnie uzupełnia, dopowiada, koryguje.

• Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów, ocenia mapy mentalne za treść i atrakcyjność przekazu.

• Wspólne tworzenie notatki na podstawie wypowiedzi uczniów – notatka ma uwzględniać formy powstałe w wyniku działalności transportowej i akumulacyjnej rzek.

• Na podsumowanie tej fazy lekcji nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z grafiką interaktywną i wykonanie zawartego w tej części e‑materiału polecenia („Wyjaśnij, w którym fragmencie rzeki najintensywniej zachodzi działalność erozyjna oraz dlaczego właśnie tam”).

Faza podsumowująca

• Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie wykonują wybrane ćwiczenia z e‑materiału.

• Uczniowie prezentują rezultaty pracy, wspierani przez nauczyciela.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

Praca domowa

• Wykonanie wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń z e‑materiału.

• Przedstaw widoczne formy powstałe w wyniku działalności transportowej i akumulacyjnej rzeki położonej w pobliżu szkoły (forma przedstawienia dowolna np. opisowa, fotograficzna).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafikę interaktywną można wykorzystać w toku lekcji z poziomu podstawowego dotyczącej typów ujść rzecznych (V. 3). Można również wykorzystać ją w toku lekcji z zakresu rozszerzonego dotyczącej systemów rzecznych i dorzeczy (IV. 4).