SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Bilans wodny Ziemi i jego zróżnicowanie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

1. Poznawanie terminologii geograficznej.

3. Poznanie zróżnicowania środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych oraz ich uwarunkowań i konsekwencji.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

3. Identyfikowanie relacji między poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).

4. Formułowanie twierdzeń o podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego.

III. Kształtowanie postaw.

1. Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.

2. Docenianie znaczenia wiedzy geograficznej w poznawaniu i kształtowaniu przestrzeni geograficznej.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

IV. Hydrosfera: zasoby wód na Ziemi, morza, prądy morskie, sieć rzeczna, lodowce.

Uczeń:

1) wyjaśnia zróżnicowanie rodzajów i wielkości zasobów wód na Ziemi oraz we własnym regionie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest bilans wodny Ziemi,

• omawia przestrzenne zróżnicowanie bilansu wodnego na Ziemi,

• analizuje czynniki wpływające na dodatni i ujemny bilans wodny obszarów na Ziemi.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca w parach, praca w grupach

Środki dydaktyczne: e‑materiał, wykres wysokości opadów i parowania, atlas, mapa stref klimatycznych świata, klimatogramy, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Bajkiewicz‑Grabowska E., Mikulski Z., Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.

Bilans wodny kontynentów (załącznik).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Krótkie omówienie (przypomnienie) pojęć: obieg wody w przyrodzie (cykl hydrologiczny), bilans wodny. Rozmowa, pytania, odpowiedzi.

Faza realizacyjna

• Prośba do uczniów o zapoznanie się z wprowadzeniem i częścią „Przeczytaj” e‑materiału.

• Podział uczniów na grupy (liczebność określa nauczyciel), omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest analiza wykresu zamieszczonego w e‑materiale, wspomagana pracą z atlasem.

• Rozdanie grupom wydrukowanego wykresu ilustrującego zmiany wysokości opadów i parowania w zależności od szerokości geograficznej, zamieszczonego w e‑materiale (alternatywnie wyświetlenie go na ekranie); wskazanie każdej grupie jednego kontynentu do analizy.

• Praca w grupie uczniów:

  • odczytanie rozciągłości równoleżnikowej analizowanych kontynentów z map w atlasie,

  • określenie na podstawie wykresu z e‑materiału przestrzennej zmienności wysokości opadów, parowania oraz bilansu wodnego w strefie między granicznymi równoleżnikami,

  • kilkuminutowa dyskusja w grupie, w której wykorzystane zostaną informacje, tabele, grafiki zawarte w e‑materiale, mapy stref klimatycznych i klimatogramy z atlasu, służąca identyfikacji możliwych przyczyn przestrzennego zróżnicowania bilansu wodnego w obrębie analizowanego kontynentu.

• Prezentacja przy tablicy spostrzeżeń i wniosków z przeprowadzonej analizy dotyczącej poszczególnych kontynentów – dyskusja z udziałem wszystkich uczniów.

• Prezentacja uczniom grafiki interaktywnej w celu weryfikacji sformułowanych wniosków, wyjaśnienia wątpliwości i usystematyzowania dotychczasowej wiedzy.

• Podsumowanie mające na celu syntetyczne przedstawienie zróżnicowania bilansu wodnego na Ziemi oraz wskazanie związków przyczynowo‑skutkowych między bilansem wodnym a warunkującymi go czynnikami środowiskowymi, głównie klimatycznymi.

• Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji i prezentacji.

• Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów pracy.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Wykonanie wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń zawartych w e‑materiale i zapoznanie się z pozostałymi informacjami w domu.

• Wyjaśnij, dlaczego nawet na obszarach o dodatnim bilansie wodnym może występować niedobór wody.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może być wykorzystana przez uczniów na etapie pogłębiania i utrwalania wiedzy zdobytej w czasie lekcji, podczas nauki w domu – nauczyciel może prosić uczniów o uzupełnienie mapy o dodatkowe punkty charakteryzujące obszary z dodatnim bilansem wodnym, nieuwzględnione na grafice, a także o naniesienie punktów w obszarach o ujemnym bilansie wodnym; do każdego punktu uczeń opracowuje krótki tekst, objaśniający bilans wodny w danym miejscu.

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas innych lekcji poświęconych zagadnieniom związanym z atmosferą i hydrosferą (zakres podstawowy: III. 3; IV. 1), a także w trakcie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego hydrosfery.