Scenariusz lekcji

Autor: Anna Juwan

Temat: Beztlenowa fotosynteza bakteryjna

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym jest zjawisko fotosyntezy beztlenowej.

• Określisz, jakie organizmy zaliczamy do fototrofów anoksygenowych.

• Przedstawisz przykłady bakterii prowadzących fotosyntezę beztlenową.

• Omówisz różnice między procesami fotosyntezy beztlenowej prowadzonymi przez poszczególne grupy bakterii.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• film samouczek;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję wyświetla treści z sekcji „Wprowadzenie”. Informuje uczniów o planowanym przebiegu lekcji i przedstawia kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią z sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel dzieli klasę na sześć grup i informuje, że zadaniem uczniów będzie ustalenie różnic między fotosyntezą tlenową a beztlenową. Przydziela każdej grupie jedno zagadnienie do opracowania:
   – grupa I – przebieg fotosyntezy tlenowej i beztlenowej w fazie ciemnej;
   – grupa II – przebieg fotosyntezy tlenowej i beztlenowej w fazie jasnej;
   – grupa III – barwniki fotosyntetyczne u organizmów przeprowadzających fotosyntezę tlenową i beztlenową;
   – grupa IV – budowa aparatu fotosyntetycznego u organizmów przeprowadzających fotosyntezę tlenową i beztlenową.
   Uczniowie powinni w pierwszej kolejności skorzystać z informacji zawartych w e‑materiale (również w lekcji „Fotosynteza jako reakcja anaboliczna”).
   Po upływie wyznaczonego czasu (6 min) liderzy grup prezentują rezultaty pracy na forum klasy. Wszyscy uczniowie komentują propozycje grup, zwracając uwagę na to, co jest nieprecyzyjne lub niezrozumiałe.

3. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia zamieszczone w sekcji „Film samouczek”. Następnie nauczyciel wyświetla film pt. „Beztlenowa fotosynteza bakteryjna”, a uczniowie porównują udzielone przez siebie odpowiedzi z rozwiązaniami zaprezentowanymi w filmie. Nauczyciel wyjaśnia ewentualne wątpliwości uczniów.

4. Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenie nr 2 („Wyjaśnij różnicę pomiędzy fotosyntezą oksygeniczną a fotosyntezą anoksygeniczną”). Nauczyciel w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowe rozwiązanie.

5. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie tworzą niewielkie, 3- lub 4‑osobowe zespoły i wykonują ćwiczenie nr 6 (polegające na wskazaniu miejsca pobrania materiału badawczego na podstawie opisu badania; nauczyciel prosi dodatkowo o zaproponowanie problemu badawczego oraz hipotezy) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie wskazany zespół prezentuje przygotowane odpowiedzi. Klasa ocenia ich poprawność. Nauczyciel wyjaśnia ewentualne wątpliwości.

6. Nauczyciel udostępnia uczniom za pomocą tablicy interaktywnej lub rzutnika ćwiczenie nr 8 (w którym uczniowie mają za zadanie ocenić prawdziwość stwierdzenia: „Rozmieszczenie bakterii purpurowych uzależnione jest od obecności tlenu i związków siarki”). Uczniowie pracują indywidualnie. Po zalogowaniu się na telefonie, tablecie lub komputerze przystępują do rozwiązywania zadania. Nauczyciel obserwuje postęp pracy i rezultaty. Prosi wybranego ucznia, który wskazał błędne rozwiązanie, o uzasadnienie swojej decyzji i zaprasza pozostałych uczniów do dyskusji.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 4 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: wymyślają trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel zadaje pytania w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów:
   – Jak byście krótko zdefiniowali fotosyntezę beztlenową?
   – Jakie organizmy zaliczamy do fototrofów anoksygenowych?
   – Jakie rodzaje bakterii prowadzą fotosyntezę beztlenową?

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 1, 2, 3, 5 oraz 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Multimedium zamieszczone w sekcji „Film samouczek” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.