Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Sokrates a Chrystus

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

V. Filozofia Sokratesa jako początki filozofii człowieka i etyki. Uczeń:

1) charakteryzuje filozofię Sokratesa w kontekście jego życia i postawy moralnej;
2) objaśnia koncepcję uprawiania filozofii poprzez autorefleksję lub samoświadomość (hasło „poznaj samego siebie”).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Scharakteryzujesz filozofię Sokratesa w kontekście jego życia i postawy moralnej.

• Objaśnisz koncepcję uprawiania filozofii poprzez autorefleksję.

• Zestawisz postawy Sokratesa i Chrystusa.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

• rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;

• zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• kolorowe karteczki, np. w kolorach żółtym i zielonym.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Sokrates a Chrystus” z zaleceniem przeczytania jego treści przed lekcją. Wybrany uczeń przygotowuje kolaż lub mem będący ilustracją lub komentarzem do e‑materiału. Uczeń powinien umieć uzasadnić swoją interpretację.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy temat i cele lekcji. Prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Zalogowany na platformie nauczyciel, po wyświetleniu dostępnego w panelu użytkownika raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Wybrani uczniowie prezentują efekty pracy w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje. Tę część lekcji kończy krótka dyskusja wokół poruszonej tematyki. Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.

Faza realizacyjna:

1. Dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czy Sokratesa i Chrystusa możemy uznać za postaci podobne?, następnie rozdaje uczniom po jednej kartce w kolorze zielonym lub żółtym (w ten sposób dzieli klasę na grupy) i mówi, że na kartkach zielonych mają być zapisane argumenty za tym, że możemy ich uznać za postaci podobne, a na żółtych argumenty przeciw temu.
   Zbiera kartki, a następnie odczytuje na przemian argumenty i kontrargumenty. Uczniowie odnoszą się do każdego z nich, w czasie dyskusji mogą też podawać dodatkowe argumenty i kontrargumenty. Nauczyciel jako moderator może pytać, czy wszyscy się zgadzają z danym stanowiskiem lub też zadawać pytania naprowadzające.
   Po wyczerpaniu argumentów nauczyciel wraz z uczniami podsumowuje dyskusję. Pyta, czy uczniowie pod jej wpływem zmienili swoje zdanie.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel odczytuje polecenie do multimedium: Przeanalizuj mapę myśli. Zastanów się, czy można do niej dodać jeszcze jakieś cechy ogólne. Jeszcze raz rozważ drobne różnice w obrębie każdego podobieństwa, jakie zostało na niej uwzględnione. Zapisz swoje wnioski. Uczniowie wyświetlają multimedium na telefonach komórkowych, tabletach lub komputerach i wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie rozwiązują indywidualnie ćwiczenia testowe nr 1‑5. Mają na to 3 minuty. Po upływie wyznaczonego czasu nauczyciel sprawdza, kto wykonał je prawidłowo. Udziela uczniom informacji zwrotnej, omawiając prawidłowe odpowiedzi.

4. Uczniowie w parach przygotowują odpowiedzi na pytania otwarte nr 6 i 7: wyjaśniają, jak rozumieją sokratejskie stwierdzenie, że cnota jest czymś obiektywnym i racjonalnym, oraz na czym polega zasada kalos‑kagathos. Mają na to 5 minut. Po wyznaczonym czasie pary prezentują swoje odpowiedzi, a następnie nauczyciel omawia ich propozycje.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zapisuje po dwóch stronach tablicy: przemyślenia, które ze sobą zabiorę oraz to, czego nie akceptuję. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na nich swoje przemyślenia w związku z lekcją, a następnie przyczepili w odpowiednim miejscu. Jedna osoba odczytuje refleksje uczniów.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie w domu wykonują ćwiczenia 8‑11.

Materiały pomocnicze:

• Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.

• McPherran Mark L., Religia Sokratesa, Piaseczno 2014.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.