Dla nauczyciela

Scenariusz lekcji

Autor: Daria Reczyńska

Przedmiot: Biologia

Temat: Genetyczne podłoże transformacji nowotworowej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
VII. Genetyka klasyczna.
2. Zmienność organizmów. Uczeń:
9) wykazuje związek pomiędzy narażeniem organizmu na działanie czynników mutagennych (fizycznych, chemicznych, biologicznych) a zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób;
10) przedstawia transformację nowotworową komórek jako następstwo mutacji w obrębie genów kodujących białka regulujące cykl komórkowy oraz odpowiedzialne za naprawę DNA.
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XIV. Genetyka klasyczna.
2. Zmienność organizmów. Uczeń:
9) wykazuje związek pomiędzy narażeniem organizmu na działanie czynników mutagennych (fizycznych, chemicznych, biologicznych) a zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób;
10) przedstawia transformację nowotworową komórek jako następstwo mutacji w obrębie genów kodujących białka regulujące cykl komórkowy oraz odpowiedzialnych za naprawę DNA.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Omówisz etapy kancerogenezy.

  • Wskażesz czynniki wpływające na proces kancerogenezy.

  • Wymienisz grupy genów uczestniczących w transformacji nowotworowej.

  • Wykażesz, że powstawanie nowotworu zależy od funkcjonowania genów.

Strategie nauczania:

  • nauczanie wyprzedzające;

  • konstruktywizm;

  • konektywizm;

  • WebQuest.

Metody i techniki nauczania:

  • burza mózgów;

  • mapa myśli;

  • praca z materiałem źródłowym z e‑podręcznika;

  • ćwiczenia przedmiotowe;

  • słoneczko.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • ćwiczenia przedmiotowe;

  • flamastry;

  • magnesy;

  • szary papier.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

  1. Nauczyciel rozpoczyna burzę mózgów, mówiąc „Nowotwory są jedną z najczęstszych przyczyn zgonów na świecie”. Jakie czynniki mogą powodować i zwiększać ryzyko zachorowania? Uczniowie zapisują swoje pomysły w formie słoneczka.

  2. Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

  1. Nauczyciel dzieli uczniów na sześć grup. Każda z nich otrzymuje artykuły naukowe, szary papier i flamastry. Uczniowie mają za zadanie opracować w formie mapy myśli wskazane przez nauczyciela pojęcie.

  • Grupa I i II – protoonkogeny i onkogeny;

  • Grupa III i IV – geny supresorowe;

  • Grupa V i VI – geny stabilizujące.

  1. Grupy mające to samo zagadnienie porównują swoje mapy myśli i uzupełniają je o brakujące informacje. Wspólnie wybierają osobę, która będzie przedstawiać ich pracę na forum klasy.

  2. Uczniowie kolejno przedstawiają mapy myśli dotyczące: protoonkogenów i onkogenów, genów supresorowych i genów stabilizujących. Nauczyciel ocenia ich pracę, w razie konieczności koryguje błędy oraz uzupełnia informacje.

  3. Uczniowie samodzielnie rozwiązują ćwiczenia 1–6 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel w razie potrzeby odpowiada na pytania.

Faza podsumowująca

  1. Uczniowie odpowiadają na pytania podsumowujące zadane przez nauczyciela: a) co to jest kancerogeneza? b) jakie są czynniki kancerogenne? c) w jaki sposób powstają mutacje, które powodują rozwój nowotworów?

  2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów podczas lekcji.

Praca domowa

Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7–8 zawarte w e‑materiale. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze

Joanna Kozłowska, Izabela Łaczmańska, Niestabilność genetyczna – jej znaczenie w procesie powstawania nowotworów oraz diagnostyka laboratoryjna, NOWOTWORY, Journal of Oncology 2010; 60(6), s. 548–553.

Wenancjusz Domagała, Molekularne podstawy karcynogenezy i ścieżki sygnałowe niektórych nowotworów ośrodkowego układu nerwowego, Polski Przegląd Neurologiczny 2007; 3(3), s. 127–141.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania audiobooka

Audiobook może zostać wykorzystany w fazie przygotowującej do lekcji.

Sprawdź się