Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Sz. Małecki, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Gdzie występuje wodór, i gdzie go jest najwięcej?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• analizuje, gdzie i w jakiej formie występuje wodór na Ziemi;

• analizuje, gdzie i w jakiej formie występuje wodór we Wszechświecie;

• wyjaśnia, dlaczego wodór jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych pierwiastków we Wszechświecie.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• grafika interaktywna;

• kieszeń i szuflada;

• okienko informacyjne.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda/pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wyświetla okładkę e‑materiału. Następnie zadaje uczniom pytania: Czy w kosmosie możemy odnaleźć wodór? Czy na Ziemi mamy dostęp do wodoru? Uczniowie dyskutują wraz z prowadzącym.

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują i zbierają w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy układ okresowy pierwiastków. Prosi uczniów o wskazanie wodoru i określenie jego położenia i budowy atomu.

2. Uczniowie omawiają, gdzie na Ziemi występuje wodór. Omawiają skład procentowy Ziemi i wskazują związki chemiczne wodoru niezbędne do życia.

3. Uczniowie zapoznają się z treściami w e‑materiale w sekcji „przeczytaj” dotyczącymi występowania wodoru we Wszechświecie oraz grafiki interaktywnej i układają pytania. Po wyznaczonym czasie uczniowie na forum zadają sobie nawzajem pytania i udzielają odpowiedzi. Następnie nauczyciel może wykonać „mały eksperyment”. Do przezroczystego pudełka wrzuca kilka kulek uprzednio posmarowanych klejem w sztyfcie. Następnie energicznie wstrząsa pudełkiem – kulki nie sklejają się i odbijają się od siebie. Przy zwolnieniu kulki zaczynają się łączyć w dwie lub trzy. Można to porównać do reakcji zachodzących przy udziale wodoru we Wszechświecie.

4. Okienko informacyjne – forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na cztery części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie na forum mogą zaprezentować efekty swojej pracy.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”.

Faza podsumowująca:

1. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może być wykorzystana w trakcie lekcji oraz jako pomoc przy odrabianiu zadania domowego.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje sklerotki (postity) oraz plastikowe pudełko, kulki i klej w sztyfcie.