Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Fizjologia powstawania moczu
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Przedstawisz proces tworzenia moczu.
Wyjaśnisz znaczenie regulacji hormonalnej w procesie tworzenia moczu.
Wyjaśnisz, na czym polega różnica między resorpcją zwrotną obowiązkową a resorpcją zwrotną nadobowiązkową.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
ćwiczenia interaktywne;
praca z filmem;
linia czasu.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Fizjologia powstawania moczu”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 6, dotyczącego fizjologicznej roli układu moczowego, z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla temat zajęć, krótko omawia przebieg lekcji i przedstawia jej cele.
Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, sprawdza, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem i wykonali zadane ćwiczenie. Jeśli odpowiedzi uczniów bardzo się różnią lub ćwiczenie okazało się trudne, nauczyciel omawia je na forum.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Jeśli nauczyciel uzna, że przygotowanie uczniów jest niewystarczające, zarządza ciche czytanie tekstu z sekcji „Przeczytaj”. Następnie prowadzi rozmowę kierowaną dotyczącą zagadnień poruszanych w e‑materiale. Uczniowie odpowiadają na zadane przez niego pytania:
- Czym jest mocz?
- Gdzie powstaje mocz?
- Co jest podstawową jednostką strukturalno‑czynnościową nerki?
- Jak jest zbudowany nefron?
- Jaki jest skład moczu pierwotnego, a jaki ostatecznego?
Jeśli jest to konieczne, nauczyciel naprowadza uczniów na właściwe odpowiedzi.Linia czasu. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda z grup ma za zadanie opisać za pomocą linii czasu kolejne etapy powstawania moczu, uwzględniając zachodzące podczas nich zjawiska. Następnie grupy prezentują swoje linie czasu.
Praca z multimedium („Animacja”). Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium. Uczniowie odczytują polecenie nr 1 (dotyczące różnicy między resorpcją zwrotną obowiązkową a resorpcją zwrotną nadobowiązkową) i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 (dotyczące użycia środków kontrastowych u osób z niewydolnością nerek) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.
Następne ćwiczenie (nr 1 – dotyczące budowy nefronu), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych. Po jego wykonaniu i uzgodnieniu przez każdą grupę wspólnego wyboru następuje omówienie rezultatów na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 5 (krzyżówka) z sekcji „Sprawdź się”. Chętne osoby prezentują swoją odpowiedź.
Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście podsumowuje omówione zagadnienia.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia nr 3 i 4 z sekcji „Sprawdź się”.
Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Animacja” na innych lekcjach dotyczących układu moczowego.