Scenariusz zajęć

Autor: Elżbieta Korzeniak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Reakcje soli z metalami

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opisuje metodę otrzymywania soli w wyniku reakcji sól z metalem;

• pisze i uzgadnia równania reakcji chemicznych w formie cząsteczkowej, jonowej pełnej i jonowej skróconej;

• projektuje doświadczenia metodą sól z metalem;

• przewiduje na podstawie szeregu elektrochemicznego metali, czy zajdzie reakcja metal + sól.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• pogadanka;

• film samouczek

• ćwiczenia uczniowskie;

• doświadczenie chemiczne;

• analiza materiału źródłowego;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: co to jest szereg elektrochemiczny metali? Do czego służy szereg napięciowy metali?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Pogadanka wokół produktów w reakcji sól + metal.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Doświadczenie chemiczne – „Badanie reakcji cynku z siarczanem(VI)miedzi(II)” zgodnie z instrukcją zamieszczoną w materiale pomocniczym. Nauczyciel wyznacza ucznia do roli asystenta w celu przeprowadzenia eksperymentu, przygotowuje sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne. Uczeń asystent przeprowadza eksperyment. Nauczyciel rozdaje karty pracy ucznia. Uczniowie samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, obserwują zmiany podczas eksperymentu, wyciągają wnioski, ustalają równania w formie cząsteczkowej, jonowej pełnej i jonowej skróconej przeprowadzonej reakcji, wszystko zapisują w kartach pracy. Chętni uczniowie prezentują wyniki na forum klasy, a równania reakcji zapisują na tablicy. Nauczyciel weryfikuje pod względem merytorycznym wypowiedzi uczniów i zapisy na tablicy.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek.

3. Wspólna analiza ćwiczenia 7 i 8 w e‑materiale – sprawdź się. Chętni uczniowie rozwiązują zadania na tablicy. nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: jak przewidzieć, czy zajdzie reakcja sól + metal? Jakie są obserwacje świadczące, że reakcja sól + metal zaszła? Jakie są obserwacje świadczące, że reakcja sól + metal nie zaszła? Co to jest szereg elektrochemiczny metali?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego dziś się nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być użyty jako forma utrwalająca w podsumowaniu lekcji lub jako forma wprowadzająca przed przystąpieniem do wykonywanych zadań. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać go do uzupełnienia braków i lepszego zrozumienia nowych treści.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak przewidzieć, czy zajdzie reakcja sól + metal?

• Jakie są obserwacje świadczące, że reakcja sól + metal zaszła?

• Jakie są obserwacje świadczące, że reakcja sól + metal nie zaszła?

• Co to jest szereg elektrochemiczny metali?

2. Doświadczenie „Badanie reakcji cynku z siarczanem(VI)miedzi(II)”

Szkło i sprzęt laboratoryjny: zlewka.

Odczynniki chemiczne: roztwór wodny siarczanu(VI) miedzi(II), blaszka cynkowa (należy zwrócić uwagę, czy nie jest pokryta tlenkiem cynku).

Instrukcja wykonania:

• Do zlewki z roztworem siarczanu(VI) miedzi(II) włóż blaszkę cynkową.

• Obserwuj zmiany.

3. Karty charakterystyk substancji.

4. Karta pracy ucznia: