Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Elżbieta Korzeniak, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Reakcje soli z metalami
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:
7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.
Zakres rozszerzony
VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:
7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
opisuje metodę otrzymywania soli w wyniku reakcji sól z metalem;
pisze i uzgadnia równania reakcji chemicznych w formie cząsteczkowej, jonowej pełnej i jonowej skróconej;
projektuje doświadczenia metodą sól z metalem;
przewiduje na podstawie szeregu elektrochemicznego metali, czy zajdzie reakcja metal + sól.
Strategie nauczania:
asocjacyjna;
problemowa.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja dydaktyczna;
pogadanka;
film samouczek
ćwiczenia uczniowskie;
doświadczenie chemiczne;
analiza materiału źródłowego;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
rzutnik multimedialny.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: co to jest szereg elektrochemiczny metali? Do czego służy szereg napięciowy metali?
Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Pogadanka wokół produktów w reakcji sól + metal.
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.
Faza realizacyjna:
Doświadczenie chemiczne – „Badanie reakcji cynku z siarczanem(VI)miedzi(II)” zgodnie z instrukcją zamieszczoną w materiale pomocniczym. Nauczyciel wyznacza ucznia do roli asystenta w celu przeprowadzenia eksperymentu, przygotowuje sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne. Uczeń asystent przeprowadza eksperyment. Nauczyciel rozdaje karty pracy ucznia. Uczniowie samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, obserwują zmiany podczas eksperymentu, wyciągają wnioski, ustalają równania w formie cząsteczkowej, jonowej pełnej i jonowej skróconej przeprowadzonej reakcji, wszystko zapisują w kartach pracy. Chętni uczniowie prezentują wyniki na forum klasy, a równania reakcji zapisują na tablicy. Nauczyciel weryfikuje pod względem merytorycznym wypowiedzi uczniów i zapisy na tablicy.
Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek.
Wspólna analiza ćwiczenia 7 i 8 w e‑materiale – sprawdź się. Chętni uczniowie rozwiązują zadania na tablicy. nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.
Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: jak przewidzieć, czy zajdzie reakcja sól + metal? Jakie są obserwacje świadczące, że reakcja sól + metal zaszła? Jakie są obserwacje świadczące, że reakcja sól + metal nie zaszła? Co to jest szereg elektrochemiczny metali?
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:
Przypomniałem/łam sobie, że...
Co było dla mnie łatwe...
Czego dziś się nauczyłem/łam...
Co sprawiało mi trudność...
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Film samouczek może być użyty jako forma utrwalająca w podsumowaniu lekcji lub jako forma wprowadzająca przed przystąpieniem do wykonywanych zadań. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać go do uzupełnienia braków i lepszego zrozumienia nowych treści.
Materiały pomocnicze:
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):
Jak przewidzieć, czy zajdzie reakcja sól + metal?
Jakie są obserwacje świadczące, że reakcja sól + metal zaszła?
Jakie są obserwacje świadczące, że reakcja sól + metal nie zaszła?
Co to jest szereg elektrochemiczny metali?
Doświadczenie „Badanie reakcji cynku z siarczanem(VI)miedzi(II)”
Szkło i sprzęt laboratoryjny: zlewka.
Odczynniki chemiczne: roztwór wodny siarczanu(VI) miedzi(II), blaszka cynkowa (należy zwrócić uwagę, czy nie jest pokryta tlenkiem cynku).
Instrukcja wykonania:
Do zlewki z roztworem siarczanu(VI) miedzi(II) włóż blaszkę cynkową.
Obserwuj zmiany.
Karty charakterystyk substancji.
Karta pracy ucznia: