Dla nauczyciela
Autor: Gabriela Iwińska
Przedmiot: Chemia
Temat: Teoria Lewisa
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
VI. Reakcje w roztworach wodnych. Uczeń:
7) klasyfikuje substancje jako kwasy lub zasady zgodnie z teorią Brønsteda‑Lowry’ego; wskazuje sprzężone pary kwas – zasada.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne
Uczeń:
omawia teorię Lewisa;
wykazuje różnice między akceptorem a donorem;
umie określać właściwości kwasowe i zasadowe substancji chemicznych na podstawie ich zdolności akceptorowo‑donorowych.
Strategie nauczania:
strategia asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;
dyskusja;
technika zdań podsumowujących;
film;
burza mózgów.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
tablica interaktywna lub rzutnik.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania: Jak dysocjuje kwas, a jak zasada? Czy znacie teorię Lewisa? Czy wiecie, co jest kwasem, a co zasadą podług jego teorii?
Wskazanie przez nauczyciela tematu: „Teoria Lewisa” i celów zajęć, przejście do wspólnego ustalenia kryteriów sukcesu.
Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęć „akceptor” i „donor” .
Faza realizacyjna:
Uczniowie zapoznają się z treściami w e‑materiale i poszukują odpowiedzi na pytanie, czym są kwasy i zasady wg teorii Lewisa. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie wyjaśniają pojęcie na forum klasy, a pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów. Nauczyciel, w razie potrzeby, wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.
Uczniowie zapoznają się z filmem pt. „Teoria kwasów i zasad wgl Lewis'a”. Następnie sprawdzają zdobytą wiedzę wykonując parami ćwiczenia załączone do filmu.
Uczniowie samodzielnie wykonują pierwsze cztery ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum klasy.
Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 5‑8 bez zaglądania do podpowiedzi. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
Wybrane osoby, korzystając z medium bazowego zawartego w e‑materiale, omawiają poszczególne zagadnienia.
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:
Przypomniałem/łam sobie, że...
Co było dla mnie łatwe...
Czego się nauczyłem/łam...
Co sprawiało mi trudność...
Praca domowa:
Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń zawartych w e‑materiale – zestaw ćwiczeń, które nie zostały rozwiązane podczas zajęć.
Uczniowie opracowują FAQ (minimum trzy pytania i odpowiedzi) do tematu lekcji („Teoria Lewisa”).
Materiały pomocnicze:
K. H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, tłum. A. Dworak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.
L. Jones, P. Atkins, Chemia ogólna : cząsteczki, materia, reakcje, tłum. J. Kuryłowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Medium w sekcji „Film samouczek” można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy w temacie „Teoria Lewisa”.