SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Zmiany liczby ludności świata

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

VIII. Przemiany struktur demograficznych i społecznych oraz procesy osadnicze: rozmieszczenie i liczba ludności, przemiany demograficzne, migracje, zróżnicowanie narodowościowe, etniczne i religijne, kręgi kulturowe, sieć osadnicza, procesy urbanizacji, rozwój obszarów wiejskich.

Uczeń:

2) analizuje i wyjaśnia zmiany liczby ludności świata oraz przestrzenne zróżnicowanie wielkości wskaźników: urodzeń, zgonów i przyrostu naturalnego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• określa stan i dynamikę zmian liczby ludności oraz jej prognozę do 2100 r.,

• porównuje kontynenty pod względem liczby ludności w różnych latach,

• wyjaśnia przyczyny zmian liczby ludności na poszczególnych kontynentach na przestrzeni lat.

Strategie nauczania: konektywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, praca z e‑materiałem, burza mózgów

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Bibliografia

• Wrona J., Geografia ludności świata i Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2009, s. 136.

Netografia

• Dane statystyczne dot. populacji: U.S. and World Population Clock, census.gov (dostęp 14.10.2021).

• Przyszłość populacji ludzkiej: Roser M., Ritchie H., Ortiz‑Ospina E., World Population Growth, ourworldindata.org (dostęp 14.10.2021).

• Przyszłość populacji ludzkiej według kontynentów: Forecast of the World Population in 2019 and 2100, by Continent, statista.com (dostęp 14.10.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).

• Sprawdzenie zadania domowego.

• Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie wiadomości na temat rozmieszczenia ludności na świecie.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat obecnej liczby ludności na świecie. W tym celu wyświetla na ekranie wprowadzenie do e‑materiału oraz otwiera link obrazujący zegar ludności. Jeżeli uczniowie mają dostęp do tabletów (lub komputerów), mogą sprawdzić, ile wynosi i jak zmienia się liczba ludności w różnych krajach i na różnych kontynentach.

• Następnie nauczyciel kontynuuje dyskusję na temat tempa zmian liczby ludności na świecie od momentu pojawienia się homo sapiens. Uczniowie wskazują najważniejsze etapy, w których miał miejsce dynamiczny wzrost populacji, a także proponują ich przyczyny. Po zakończonej dyskusji nauczyciel prezentuje na ekranie blok tekstowy e‑materiału. Uczniowie wspólnie analizują wykres i zapisują w zeszytach wnioski.

• Następnie nauczyciel dzieli uczniów na siedem grup. Każda z grup wyszukuje i analizuje informacje zamieszone w grafice interaktywnej na przydzielony przez nauczyciela temat. Uczniowie korzystają z tabletów (lub komputerów).

• Po zakończonej pracy chętni uczniowie przedstawiają na forum klasy swoje wnioski z przeprowadzonej analizy. Posiłkują się odpowiednimi fragmentami grafiki interaktywnej wyświetlonej na ekranie. Na koniec każdego wystąpienia nauczyciel inicjuje dyskusję na jego temat.

• Następnie nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują je. Niektóre z nich wymagają skorzystania z różnych źródeł informacji geograficznej. Nauczyciel udostępnia uczniom wybrane pozycje literatury, a także zapewnia dostęp do internetu (na przykład w uczniowskich tabletach).

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie na nie odpowiedzi przez uczniów.

• Dodatkowo nauczyciel może w celu podsumowania wyświetlić na ekranie grafikę interaktywną.

• Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia pracę w grupach i przypomina cele zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Stworzenie kartodiagramu sumarycznego obrazującego 20 najludniejszych państw świata (można wykorzystać programy GIS).

• Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas innych zajęć poświęconych zagadnieniom dotyczącym demografii (zakres podstawowy: VIII. 1, VIII. 3; zakres rozszerzony: XXI. 1).