Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Stosunki państw europejskich z Dalekim Wschodem w czasach nowożytnych (do XIX w.)

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje kontakty Europejczyków z państwami Dalekiego Wschodu w czasach nowozytnych – od XVI do XIX w.

• opisuje przemiany w Azji we wspomnianym okresie (m.in. w Indiach, Chinach i Japonii).

• wyjaśnia, w jaki sposób obecność Europejczyków wpływała na sytuację polityczną i gospodarczą Dalekiego Wschodu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu;

• e‑podręcznik.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Stosunki państw europejskich z Dalekim Wschodem w czasach nowożytnych (do XIX w.)”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” oraz filmami z sekcji „Film + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Trzej chętni/wybrani uczniowie albo trzy małe zespoły uczniowiskie (do trzech osób) przygotowują prezentacje na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz filmach. Nauczyciel dzieli między nich zagadnienia: 1) Indie; 2) Chiny; 3) Japonia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat, cel zajęć zawarte w sekcji „Wprowadzenie” oraz omawia plan przebiegu lekcji.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca, aby uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem. Wybrana osoba z danej pary przedstawia przygotowane propozycje, a ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie się do nich odnoszą i uzupełniają je o swoje propozycje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom (lub ochotnikom z grup) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacjach uczniowie krótko dyskutują o przedstawionych pracach, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimwdium („Film + Sprawdź się”). Prowadzący prosi, aby uczniowie odliczyli do ośmiu i utworzyli kilkuosobowe grupy. Następnie informuje uczniów, że będą w grupach przygotowywać odpowiedzi na poszczególne polecenia do filmów, z którymi zapoznali się przed zajęciami:

• Grupy 1 i 5 – Wyjaśniają, dlaczego na Dalekim Wschodzie mocarstwa europejskie w epoce nowożytnej nie podjęły ekspansji takiej jak Hiszpanie w Ameryce Południowej (polecenie nr 2);

• Grupy 2 i 6 – Wyjaśniają znaczenie Kompanii Wschodnioindyjskiej w ekspansji kolonialnej Anglii, a później Wielkiej Brytanii (polecenie nr 3);

• Grupy 3 i 7 – Wyjaśniają różnicę pomiędzy sytuacją wewnętrzną Indii i Chin w epoce nowożytnej (polecenie nr 4);

• Grupy 4 i 8 – Wymieniają towary oferowane Chińczykom przez kupców brytyjskich oraz znaczenie handlu opium.

Po ustalonym czasie ochotnicy z poszczególnych zespołów (albo wylosowane osoby) prezentują propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie z grup opracowujących dane zagadnienie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Stosunki państw europejskich z Dalekim Wschodem w czasach nowożytnych (do XIX w.)” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy uczniowskich grup.

Praca domowa:

1. Opracuj podsumowanie materiałów źródłowych z sekcji „Mapa interaktywna” w formie pytań do krzyżówki.

Materiały pomocnicze:

• Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wskazówki metodyczne:

Informacje z sekcji „Mapa interaktywna” oraz filmów mogą być wykorzystane w do przygotowania do lekcji powtórkowej oraz w lekcjach związanych z rywalizacją kolonialną państw europejskich na przełomie XIX i XX w.