Scenariusz zajęć

Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: W jakim stanie skupienia występują niemetale i od czego to zależy?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• przedstawia położenie niemetali w układzie okresowym;

• wymienia niemetale występujące w poszczególnych stanach skupienia;

• wyjaśnia, od czego zależy występowanie niemetalu w danym stanie skupienia.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• eksperyment chemiczny;

• film edukacyjny;

• analiza materiału źródłowego;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami, z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, marker;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:

• Jakie znacie stany skupienia?

• Podajcie po dwa przykłady substancji występującej w danym stanie skupienia?

• Czy znacie substancje występującą we wszystkich stanach skupienia?

• Jak myślicie o czego zależy występowanie substancji w danym stanie skupienia?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie przypominają jakie pierwiastki zaliczamy do niemetali.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Na tablicy zapisane są cztery stany skupienia: stały, ciekły, gazowy i plazma. Uczniowie podają przykłady niemetali występujących w danym stanie skupienia w temperaturze pokojowej. Nauczyciel zapisuje te informacje na tablicy oraz naprowadza uczniów, jeżeli pominęli jakiś niemetal.

2. Multimedium bazowe. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film edukacyjny. Następnie uczniowie układają jak najwięcej pytań do filmu. Jeżeli do jakiegoś pytania nie ma odpowiedzi w filmie, sami zastanawiają się nad nią i z pomocą nauczyciela odpowiadają na nie.

3. Eksperyment chemiczny „Badanie stanu skupienia jodu w różnych warunkach”. Teraz uczniowie wykorzystają zdobytą wiedzę. Nauczyciel poprzez losowanie dzieli uczniów na grupy. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: czy jod w stanie stałym można zmienić w jod w stanie gazowym, a następnie znowu w jod w stanie stałym? Jeżeli tak, to każda grupa ma zaproponować doświadczenie, które to udowodni. Następnie uczniowie między sobą weryfikują sposób przeprowadzenia doświadczenia, wybierają odpowiednie szkło i sprzęt laboratoryjny oraz odczynniki chemiczne spośród zaproponowanych na stole laboratoryjnym. Uczniowie przeprowadzają eksperyment. Nauczyciel rozdaje karty pracy ucznia. Uczniowie samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, rysują schemat doświadczenia, obserwują zmiany podczas eksperymentu, wyciągają wnioski (wszystko zapisują w kartach pracy). Następnie wspólnie weryfikują pod względem merytorycznym swoje wypowiedzi. Nauczyciel wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza zdobytą na lekcji wiedzę zadając przykładowe pytania:

• Jakie znasz niemetale?

• W jakim stanie skupienia występuje dany niemetal w warunkach pokojowych?

• Jak można zmienić stan skupienia wybranego niemetalu?

• Co oznacza punkt krytyczny i punkt potrójny?

2. Uczniowie wzajemnie się uzupełniają, ewentualnie poprawiają nieścisłości.

3. Na koniec lekcji nauczyciel prosi uczniów o uzupełnienie w ich portfolio następujących zdań:

• Dziś nauczyłem się, że...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudności sprawiło mi...

• Zaskoczyło mnie...

• Wiadomości przedstawione na lekcji były podane w ... sposób.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny może zostać wykorzystany przed lekcją w ramach metody lekcji odwróconej, podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie znacie niemetale?

• W jakim stanie skupienia występuje dany niemetal w warunkach pokojowych?

• Jak można zmienić stan skupienia wybranego niemetalu?

• Co oznacza punkt krytyczny i punkt potrójny?

2. Doświadczenie: „Badanie stanu skupienia jodu w różnych warunkach”.

Szkło i sprzęt laboratoryjny: szklana zlewka, kolba okrągłodenna, stojak na zlewkę, łyżeczki, palnik, zapalniczka/zapałki.

Odczynniki chemiczne: jod, woda.

3. Karty charakterystyk substancji.

4. Karta pracy ucznia: