SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Wody morskie – powtórzenie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy/rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

Zakres podstawowy:

IV. Hydrosfera: zasoby wód na Ziemi, morza, prądy morskie, sieć rzeczna, lodowce.

Uczeń:

2) przedstawia cechy fizykochemiczne wód morskich oraz dostrzega problem ich zanieczyszczenia;

3) objaśnia mechanizm powstawania i układ powierzchniowych prądów morskich oraz ocenia ich wpływ na życie i gospodarkę człowieka.

Zakres rozszerzony:

IV. Dynamika procesów hydrologicznych: ruchy wody morskiej, wody podziemne i źródła, ustroje rzeczne, typy jezior.

Uczeń:

1) wyjaśnia mechanizm falowania wód morskich i upwellingu oraz wpływ mechanizmu ENSO na środowisko geograficzne.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • omawia podział Wszechoceanu,

  • klasyfikuje morza według różnych kryteriów,

  • przedstawia wybrane cechy chemiczne i fizyczne wód morskich oraz wyjaśnia przyczyny ich przestrzennego zróżnicowania,

  • wymienia, klasyfikuje i charakteryzuje ruch wody morskiej,

  • podaje przyczyny i skutki ruchów wody morskiej dla środowiska przyrodniczego oraz dla życia i działalności człowieka,

  • wykazuje związki między przestrzennym zróżnicowaniem wybranych cech chemicznych i fizycznych wód morskich a dynamiką oceanów.

Strategie nauczania: konektywizm

Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, JIGSAW

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy, atlasy geograficzne, mapa świata

Materiały pomocnicze

Animacje dotyczące cyrkulacji termohalinowej: SVS.GSFC.NASA.gov (dostęp 30.03.2021).

Animacje dotyczące ENSO: EarthObservatory.NASA.gov (dostęp 30.03.2021).

Animacje dotyczące wybranych parametrów fizykochemicznych oceanów: SVS.GSFC.NASA.gov (dostęp 30.03.2021).

Bajkiewicz‑Grabowska E., Mikulski Z., Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.

Trzeciak S., Meteorologia morska z oceanografią, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.

Zasolenie wody morskiej: science.nasa.gov/earth‑science/oceanography/physical‑ocean/salinity

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

  • Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie stanu klasy).

  • Sprawdzenie ewentualnego zadania domowego.

  • Dialog z uczniami mający na celu podsumowanie ostatniej lekcji.

  • Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

  • Nauczyciel rozdaje atlasy geograficzne i rozwiesza mapę świata. Inicjuje dyskusję klasową na temat pojęcia i podziału Wszechoceanu, a także części składowych oceanów. Uczniowie mają za zadanie znaleźć w atlasie mapę każdego z oceanów. Nauczyciel w dalszej dyskusji posługuje się wyświetlonym na ekranie fragmentem bloku „Przeczytaj” z e‑materiału.

  • Następnie nauczyciel kontynuuje dyskusję i nawiązuje do zagadnień fizyki i chemizmu wód morskich. W tym celu również posługuje się wyświetlonym na ekranie fragmentem bloku „Przeczytaj”.

  • Następnie nauczyciel dzieli uczniów na kilka grup. Każda z grup siada w wyznaczonym przez nauczyciela miejscu w klasie i losuje zagadnienia do opracowania. Zagadnienia wybiera nauczyciel i dostosowuje je do poziomu oraz liczebności klasy. Jeżeli lekcja nie odbywa się w pracowni komputerowej, wówczas uczniowie powinni mieć do dyspozycji tablety lub smartfony, na których będą mogli zapoznać się z e‑materiałem. Opracowując zagadnienia uczniowie powinni korzystać z atlasów geograficznych i map zawartych w e‑materiale. Przykładowe zagadnienia (po jednym lub kilku dla każdej):

    • falowanie wiatrowe i jego wpływ na środowisko geograficzne,

    • falowanie baryczne (sejsza) i jego wpływ na środowisko geograficzne,

    • falowanie sejsmiczne (tsunami) i jego wpływ na środowisko geograficzne,

    • prądy morskie powierzchniowe i ich wpływ na środowisko geograficzne,

    • prądy morskie pionowe (upwelling i downwelling) i ich wpływ na środowisko geograficzne,

    • prądy morskie zawiesinowe (turbidyty) ,

    • cyrkulacja termohalinowa i jej skutki,

    • mechanizm ENSO i jego skutki.

  • Po zakończonej pracy nauczyciel tworzy nowe grupy w taki sposób, żeby w nowej grupie znalazła się przynajmniej jedna osoba z każdej z pierwotnych grup. Nowe grupy siadają w wyznaczonym przez nauczyciela miejscu.

  • Zadaniem uczniów w nowo utworzonych grupach jest przekazanie swojej wiedzy, czyli tego, co ustalili w poprzednich grupach, swoim kolegom i koleżankom. Ich zadaniem jest tak naprawdę nauczyć pozostałych członków swojej nowej grupy danego fragmentu materiału.

  • Po zakończonym zadaniu uczniowie wracają do pierwotnych zespołów i wymieniają się zdobytymi informacjami.

  • Następnie nauczyciel rozpoczyna dyskusję na temat opracowanych zagadnień. Poszczególne grupy biorą udział w dyskusji. Nad jej przebiegiem czuwa nauczyciel.

  • Uczniowie rozwiązują zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych.

Faza podsumowująca

  • Uczniowie wykonują polecenie do grafiki interaktywnej.

  • Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia pracę w grupach i przypomina cele zajęć.

  • Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

  • Wykonaj mapę myśli obrazującą związki przyczynowo‑skutkowe zjawisk zachodzących w obrębie Wszechoceanu.

  • Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może posłużyć w fazie realizacyjnej oraz podsumowującej, a także po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości) i przed lekcją (strategia odwróconej klasy). Może także znaleźć swoje zastosowanie na innych lekcjach z zakresu oceanografii, podczas omawiania poszczególnych zagadnień dotyczących fizyki i chemizmu Wszechoceanu oraz jego dynamiki.