Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Neurohormonalna regulacja ciśnienia i tempa przepływu krwi w naczyniach krwionośnych
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Omówisz działanie ośrodka naczyniowo‑ruchowego zlokalizowanego w rdzeniu przedłużonym.
Określisz wpływ hormonów (adrenaliny, noradrenaliny i wazopresyny) na ciśnienie tętnicze krwi.
Wskażesz związki działające miejscowo (histamina, bradykinina, prostaglandyny grupy E, serotonina, tromboksan), które mają wpływ na ciśnienie tętnicze.
Wyjaśnisz zasadę samoregulacji ciśnienia tętniczego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
analiza animacji;
rozmowa kierowana.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu;
arkusze papieru, flamastry.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel prosi o przypomnienie, czym jest ciśnienie krwi i jaka jest jego optymalna wartość u osoby dorosłej. Następnie pyta uczniów, czy wiedzą, w jaki sposób jego ono regulowane. Uczniowie podają pomysły, a następnie zapoznają się z wprowadzeniem do e‑materiału i weryfikują swoje odpowiedzi.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu zawartego w sekcji „Przeczytaj” i zapisują pięć najważniejszych ich zdaniem kwestii poruszanych w tekście. Następnie w parach porównują swoje wybory. Nauczyciel prosi wybrane pary o podsumowanie swojej pracy.
Praca z multimedium („Animacja”). Uczniowie zapoznają się z animacją udostępnioną przez nauczyciela. Następnie wykonują polecenie nr 1 („Wyjaśnij, na jakiej zasadzie działają oraz jaką funkcję pełnią baroreceptory”) oraz polecenie nr 2 („Opisz rolę układu nerwowego w regulacji ciśnienia krwi”) i porównują swoje odpowiedzi z osobą z pary.
Praca w grupach. Uczniowie dzielą się na zespoły i na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w medium w sekcji „Animacja” rysują schemat obrazujący regulację ciśnienia krwi z wykorzystaniem mechanizmu sprzężenia zwrotnego ujemnego. Następnie wybrane osoby omawiają schematy swojej grupy. Nauczyciel oraz inni uczniowie w razie potrzeby uzupełniają ich wypowiedzi.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, na czym polega opisany mechanizm samoregulacji ciśnienia tętniczego) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.
Uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie – na podstawie wykresu – sformułować odpowiedni wniosek dotyczący zmian ciśnienia tętniczego krwi), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Po jego wykonaniu następuje omówienie rezultatów na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 4 (polegające na uzupełnieniu odpowiednimi określeniami tekstu na temat hormonów wypływających na ciśnienie krwi) z sekcji „Sprawdź się”. Chętne osoby prezentują swoją odpowiedź.
Nauczyciel zadaje pytania w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów:
– Jakie związki działające miejscowo mają wpływ na ciśnienie tętnicze?
– Na czym polega zasada samoregulacji ciśnienia tętniczego?
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 3 oraz 5 i 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Animacja”, aby przygotować się do późniejszej pracy.