Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Małgorzata Luc, Jacek Szmańda

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Krajobrazy Polski: krajobraz górniczy (np. obszar kopalni Bełchatów)

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa III

Podstawa programowa

XIV. Zróżnicowanie krajobrazowe Polski: krajobraz wód powierzchniowych, bagienno‑łąkowy, leśny, górski ponad granicą lasu, rolniczy – wiejski, podmiejski i rezydencjalny, małomiasteczkowy, wielkich miast, przemysłowy, górniczy, komunikacyjny.

Uczeń:

  1. rozpoznaje na podstawie materiałów źródłowych (map, fotografii naziemnych i lotniczych, obrazów satelitarnych) rodzaj pokrycia terenu i wyróżnia główne cechy wybranych krajobrazów w Polsce: krajobraz wód powierzchniowych (np. Wielkie Jeziora Mazurskie), leśny (np. Puszcza Białowieska), bagienno‑łąkowy (np. Biebrzański Park Narodowy), górski ponad granicą lasu (np. Karkonosze), rolniczy – wiejski (np. Roztocze), podmiejski i rezydencjalny (np. miejscowości podwarszawskie), małomiasteczkowy (np. Tykocin), wielkich miast (np. Poznań), przemysłowy (np. Dąbrowa Górnicza – obszar kombinatu metalurgicznego), górniczy (np. obszar kopalni Bełchatów), komunikacyjny (np. węzeł transportowy komunikacyjny Kraków – Balice);

  1. podaje ważniejsze czynniki kształtujące wybrane krajobrazy.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • charakteryzuje jeden z typów krajobrazu kulturowego – krajobraz górniczy,

  • analizuje historię zdegradowanego krajobrazu Zagłębia Górniczo‑Energetycznego Bełchatów–Szczerców–Złoczew,

  • przedstawia jeden z największych projektów rekultywacji krajobrazu górniczego w Polsce.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody nauczania: pogadanka, miniwykład, dyskusja

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, aplikacja Google Earth

Materiały pomocnicze

Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2019, M. Szuflicki, A. Malon, M. Tymiński (red.), PIG–PIB, Warszawa 2020. Dostępne w internecie: geoportal.pgi.gov.pl (dostęp 18.02.2021).

T.J. Chmielewski, U. Myga‑Piątek, J. Solon, Typologia aktualnych krajobrazów Polski, „Przegląd Geograficzny” 2015, nr 87 (3), s. 377–408. Dostępne w internecie: rcin.org.pl (dostęp 18.02.2021).

PIG–PIB, Rejestr Obszarów Górniczych. Dostępne w internecie: pgi.gov.pl (dostęp 18.02.2021).

Strategia rozwoju województwa łódzkiego, Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi, Łódź 2020. Dostępne w internecie: rpo.lodzkie.pl (dostęp 18.02.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z e‑materiałem.

Faza wprowadzająca

  • Nauczyciel przedstawia uczniom pojęcie krajobrazu górniczego oraz jego typologię (pogadanka/miniwykład).

  • Nauczyciel przedstawia cele lekcji.

Faza realizacyjna

  • Nauczyciel prosi uczniów o przeanalizowanie mapy Rozmieszczenie złóż, obszarów i terenów górniczych w Polsce oraz tabeli Zasoby i złoża kopalin w Polsce (w części „Przeczytaj”). Wskazani uczniowie bądź ochotnicy przedstawiają swoje wnioski. Nauczyciel otwiera dyskusję – nauczyciel jest jej moderatorem, czuwa nad poprawnością wypowiedzi uczniów.

  • Uczniowie indywidualnie lub w parach analizują zmiany, jakie zaszły w krajobrazie górniczym Bełchatowa – na podstawie zamieszczonych w e‑materiale rycin bądź korzystając z aplikacji Google Earth. Uczniowie prezentują swoje wnioski.

  • Nauczyciel przedstawia uczniom film edukacyjny i prosi o wykonanie poleceń zawartych w tej części e‑materiału (indywidualnie lub w parach). Wskazani uczniowie lub ochotnicy przedstawiają odpowiedzi, nauczyciel weryfikuje ich poprawność, pozostali uczniowie mogą uzupełniać wypowiedzi kolegów i koleżanek.

  • Nauczyciel zwraca uwagę na znaczenie wpływu zmian w krajobrazie górniczym na środowisko i ludzi, podkreśla wagę procesu rekultywacji dla odtwarzania środowiska w krajobrazach górniczych.

Faza podsumowująca

  • Wykonanie kilku wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń z części „Sprawdź się”. Nauczyciel czuwa nad poprawnością odpowiedzi, w razie potrzeby wspiera uczniów.

  • Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie. Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami (co ich zainteresowało, co było łatwe, trudne itp.).

Praca domowa

  • Korzystając z dostępnych źródeł informacji, sporządź krótką notatkę dotyczącą perspektyw rekultywacji terenów pogórniczych w okolicy Bełchatowa (nauczyciel może wskazać inny obszar, np. rejon Konina, rejon Grzybowa).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Film edukacyjny może zostać wykorzystany w ramach lekcji poświęconej wpływowi górnictwa na środowisko przyrodnicze na przykładzie odkrywkowych i głębinowych kopalni w Polsce i na świecie (zakres podstawowy: XIII. 4).

Sprawdź się