Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Justyna Mroczkowska‑Lepka

Przedmiot: Język polski

Temat: Elegia o niemożliwej podróży. Interpretacja wiersza Adama Zagajewskiego Jechać do Lwowa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów.
10. Budowanie systemu wartości na fundamencie prawdy, dobra i piękna oraz szacunku dla człowieka.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
10. gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych;
11. korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
5) rozpoznaje mitologizację i demitologizację w utworach literackich, rozumie ich uniwersalny charakter oraz rolę w interpretacji;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • charakteryzuje nurt literatury utraconych ojczyzn,

  • sytuuje doświadczenia autora i jednocześnie podmiotu lirycznego wiersza Jechać do Lwowa na tle wydarzeń historyczno‑politycznych,

  • dokonuje interpretacji utworu Jechać do Lwowa Adama Zagajewskiego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • dyskusja;

  • odwrócona klasa.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Elegia o niemożliwej podróży. Interpretacja wiersza Adama Zagajewskiego Jechać do Lwowa”. Następnie prosi uczniów o zapoznanie się z utworem poetyckim zawartym w e‑materiale: Jechać do Lwowa. Uczniowie powinni utwór przeczytać i przygotować się do jego omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić tekst w kontekście biograficznym i/lub historycznoliterackim. Nauczyciel prosi również o wykonanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Film”.

  2. Nauczyciel proponuje, by zainteresowane osoby przygotowały prezentację złożoną ze zdjęć przedwojennego i współczesnego Lwowa.
    Prosi także, by uczniowie przygotowali się do opowiedzenia o doświadczeniach własnych rodzin: być może ich dziadkowie lub pradziadkowie pochodzą z miejsc, z których zostali wygnani wskutek wydarzeń historycznych lub decyzji politycznych. Problem emigracji może oczywiście dotyczyć także samych uczniów (obcokrajowców w polskiej szkole). Nauczyciel prosi, by wszyscy przygotowali się do dyskusji na ten temat. Warto polecić uczniom obejrzenie filmu Aida z 2020 r. w reż. Jasmili Žbanić. Tematem filmu jest los mieszkańców bośniackiej Srebrenicy, do której w 1995 r. wkroczyły oddziały serbskie.

Faza wprowadzająca:

  1. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel prosi, by uczniowie podzielili się swoimi historiami rodzinnymi związanymi z przymusową emigracją. Pyta o przyczyny, które zmuszają ludzi do ucieczki z ich rodzinnych miejsc. Uczniowie wypowiadają się swobodnie, dyskutują.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel lub wybrana/chętna osoba odczytuje wiersz Adama Zagajewskiego Jechać do Lwowa. Tło dla interpretacji wiersza może stanowić prezentacja zdjęć Lwowa przygotowana wcześniej przez grupę uczniów.

  2. Prowadzący wyświetla wykład eksperta zamieszczony w e‑materiale. Prosi, by uczniowie wynotowali najważniejsze informacje. Następnie uczestnicy zajęć, pracując w parach, wykonują polecenia 1 i 2 oraz ćwiczenie 2 z sekcji „Film”. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność.

  3. Uczniowie przechodzą do sekcji „Audiobook”. Wysłuchują nagrania i samodzielnie wykonują polecenie 1 z tej sekcji.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich, przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, co wydaje im się w lekcji niepotrzebne. Jedna osoba odczytuje zapisy przy walizce i koszu.

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują polecenie: Na podstawie audiobooka i wiersza Adama Zagajewskiego scharakteryzuj Lwów i jego genius loci.

Materiały pomocnicze:

  • Zenon Uryga, Odbiór liryki w klasach maturalnych, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.

  • Adam Zagajewski, Jechać do Lwowa i inne wiersze, Warszawa 2020.

  • Aida, film w reż. Jasmili Žbanić, 2020.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej na temat motywu utraconych ojczyzn.

Film