SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Wiatry stałe

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

III. Dynamika procesów atmosferycznych: pionowa budowa atmosfery, zjawiska i procesy w atmosferze, przestrzenne zróżnicowanie elementów klimatu, strefy klimatyczne i typy klimatów.

Uczeń:

3) wyjaśnia na przykładach genezę wiatrów stałych, okresowych oraz lokalnych i określa ich znaczenie dla przebiegu pogody.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia siły powodujące powstanie wiatrów stałych,

• analizuje ruch powietrza w międzyzwrotnikowej strefie konwergencji,

• identyfikuje zjawiska, na które wpływ mają wiatry stałe.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, metody operatywne (praca z e‑materiałem, animacją 3D), metaplan

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca na forum klasy

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna, monitor dotykowy lub tablety, e‑materiał, podręcznik, karteczki samoprzylepne, arkusze papieru, pisaki, chmurki, koła, owale i prostokąty (potrzebne do plakatu), taśma samoprzylepna

Materiały pomocnicze

Battan L.J., Pogoda, tłum. S. Moszkowicz, PWN, Warszawa 1979.

Roth G.D., Pogoda i klimat, tłum. Z. Woliński, Świat Książki, Warszawa 2000.

Woś A., Meteorologia dla geografów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie informacji o tym, jak porusza się powietrze (jako wiatr, konwekcja, turbulencja).

• Przypomnienie terminów niż i wyż baryczny (rysunki z izobarami, półkula północna i południowa, uwzględnienie siły Coriolisa).

• Następnie nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Wyjaśnienie terminu globalna cyrkulacja atmosfery.

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z animacją 3D przedstawiającą cyrkulację atmosfery w strefie międzyzwrotnikowej.

• Na podstawie animacji uczniowie omawiają procesy zachodzące w komórce Hadleya, omawiają powstawanie antypasatów i pasatów.

• Wyróżnienie terminu wiatry stałe. Pogadanka: dlaczego pasaty są głównymi wiatrami stałymi na Ziemi? Co jest ich siłą napędową?

• Analiza treści i ilustracji w bloku „Przeczytaj” (System wiatrów stałych na kuli ziemskiej w styczniu i w lipcu); nawiązanie do siły Coriolisa.

• Dyskusja na forum klasy na temat wpływu cyrkulacji pasatowej na elementy środowiska przyrodniczego i na gospodarkę człowieka (m.in. związek opadów z pasatami, omówienie warunków panujących w strefie u zbiegu pasatów, międzynarodowa strefa konwergencji - strefa ciszy równikowej).

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 5‑6-osobowe – uczniowie pracują metodą metaplanu.

• Nauczyciel przedstawia uczniom problem: Jak zmienią się warunki środowiska przyrodniczego, jeżeli zanikną pasaty? Jaki to może mieć wpływ na życie i gospodarkę człowieka?

• Każda grupa otrzymuje materiały (arkusz papieru, pisaki, chmurki, koła, owale i prostokąty - potrzebne do plakatu, taśmę samoprzylepną).

• Nauczyciel podaje czas wykonania zadania (np. ok. 15–20 minut); ewentualnie przypomina uczniom, na czym polega metoda metaplanu (w załączniku 1 przykład graficznego układu metaplanu do tego problemu).

• Uczniowie w grupach tworzą plakat, łącznie z wnioskami.

• Uczniowie wybierają osobę, która będzie prezentowała wyniki dyskusji zamieszczone na plakacie.

• Uczniowie prezentują swoje plakaty, po ostatniej prezentacji – podsumowanie nauczyciela, możliwa dyskusja (jeżeli są różne, ciekawe propozycje).

• Uzgodnione, wspólne wnioski mogą zostać zapisane w zeszycie jako część notatki z lekcji.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami, ocenia pracę uczniów na lekcji.

• Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wybrane ćwiczenia z e materiału; nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.

• Na zakończenie nauczyciel zadaje uczniom pytania: co było ciekawe, łatwe, trudne, jak można wykorzystać te wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście.

Praca domowa

• Podaj trzy, cztery przykłady obszarów objętych występowaniem pasatów. Jakie znasz przykłady wykorzystania pasatów?

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Animację 3D można wykorzystać na lekcji powtórzeniowej z działu dotyczącego atmosfery (zakres rozszerzony: III). Może znaleźć zastosowanie podczas zajęć poświęconych globalnej cyrkulacji atmosferycznej (zakres podstawowy: III. 3).