Imię i nazwisko autora:

Krystyna Wosińska

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Badanie zjawiska dyfuzji na przykładzie rozchodzenia się atramentu w wodzie

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości.

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
15) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu.

V. Termodynamika.
Uczeń:
7) opisuje zjawisko dyfuzji jako skutek chaotycznego ruchu cząsteczek.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
19) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu.

VI. Termodynamika.
Uczeń:
18) opisuje zjawisko dyfuzji; posługuje się pojęciem fluktuacji, opisuje ruchy Browna.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. dowie się, czym jest dyfuzja.

2. wyjaśni, jaki jest mechanizm dyfuzji.

3. przeanalizuje zależność szybkości dyfuzji od temperatury.

4. przeanalizuje zależność szybkości dyfuzji od masy cząsteczkowej substancji.

Strategie nauczania:

strategia eksperymentalno‑obserwacyjna (dostrzeganie i definiowanie problemów).

Metody nauczania:

- wykład informacyjny,
- pokaz multimedialny,
- analiza pomysłów.

Formy zajęć:

- praca w parach,
- praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

komputer z rzutnikiem lub tablety do dyspozycji każdego ucznia.

Materiały pomocnicze:

e‑materiały: „Jakie czynniki wpływają na szybkość dyfuzji”, „Na czym polega zjawisko dyfuzji?”, „Badanie zjawiska dyfuzji na przykładzie rozchodzenia się zapachów”.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

- Wprowadzenie zgodnie z treścią w części pierwszej „Czy to nie ciekawe?”.
- Odwołanie do codziennej wiedzy uczniów o mieszaniu się cieczy.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel wyjaśnia, czym jest ruch termiczny cząsteczek i na czym polega dyfuzja, podkreślając, że ruch każdej cząsteczki jest procesem przypadkowym i niezależnym od innych cząsteczek.

Uczniowie zgłaszają pomysły dotyczące czynników wpływających na szybkość zachodzenia dyfuzji w cieczach, nauczyciel pomaga w uporządkowaniu i podsumowaniu pomysłów uczniów.

Nauczyciel uświadamia uczniom, że zjawisko dyfuzji jest dowodem na kinetyczno‑molekularną teorię budowy materii. Uczniowie oglądają film edukacyjny, a następnie dyskutują w parach nad odpowiedzią na zadane w filmie pytanie i wykonują powiązane z nim polecenia.

Faza podsumowująca:

Uczniowie w parach rozwiązują zadanie 7 z części „Sprawdź się” i przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy.

Praca domowa:

Zadania z części „Sprawdź się”: obowiązkowo zadania 1 - 3, do wyboru jedno z pozostałych zadań.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Multimedium bazowe może też być wykorzystane przez uczniów po lekcji do powtórzenia i utrwalenia materiału.
Zadania z zestawu ćwiczeń można potraktować jako zadania domowe lub niektóre z nich rozwiązać na lekcji.